تحلیل شعر
«در جدال آئینه و تصویر»؛ احمد شاملو
نکتهای که در فهم این شعر توجه به آن ضروری مینماید تفاوت لفظ آدم با انسان به مثابهی دو مفهوم فلسفی متفاوت است.
آدم در شعر شاملو در اکثر موارد در معنای بودن و انسان در معنای شدن فرض میشود.
شاملو شاعر آدم نیست، اتفاقا منتقد مردم خوابآلوده است.
او همه جا استادان خشم را میستاید. زیرا آنها تلاش میکنند به قدر همت خود به زندگی معنا دهند.
در شعر بالا هم میبینیم دست انسان از هرزابهها میتواند برکه بسازد.
یعنی در ابتدا به توصیف انسان، دستکارها، بزرگی او و به شرح و بسط مفهوم طبیعت ثانوی میپردازد. طبیعت ثانوی؟
شاملو از طبیعت اول یعنی بهشت رسته است و معتقد است: انسان سرچشمهی دریاهاست.
طبیعت در شعر او به انسان برمیگردد نه به بهشت و آسمان.
او در شعر «پس آنگاه زمین» به عشق زمین ِ مادر رو میآورد و عدالتِ آسمانِ پدر را وا مینهد.
پس در بندهای اول صحبت از انسان است. انسانی نه مترادف آدم که برابر با ابرانسان نیچه.
اما در قسمت دوم روی صحبت شاملو با مردم عادی و آدمیان است. خواب آلودگان.
آنها که افتخار میکنند سیاسی نمیاندیشند. آنها که دچار «سندروم باکستر» هستند
و فکر میکنند اگر خودشان را بسازند و کاملا به محیط بیتوجه باشند هیچ آسیبی نمیبینند.
خطاب شاملو به آنهاست که به آگاهی طبقاتی نمیرسند، که طبقهای برای خود تعریف نمیکنند.
آنها که از سرِ ترس میسازند و این سازگاری فضیلتی برایشان نیست که رذیلتی است.
در این قسمتها شاملو مقابلِ آدمهاست زیرا او انسان را دوست دارد.
این شعر مرا یاد جملهای از «حکمت شادان» اثر «فریدریش نیچه» میاندازد:
« من از روحهای محدود بیزارم
در این روحها هیچ چیز خوب و حتی هیچ چیزِ بد وجود ندارد»
دقیقا این شعر شاملو ضمن توصیف مقام ابرانسان در نقد روحهای محدود است.
مطالب مرتبط
-
اختصاصی کافه کاتارسیس1 ماه پیش
«گوشماهی» با صدای آیلا کریمیان
-
معرفی کتاب4 هفته پیش
«خداحافظ آنا گاوالدا»: از جادۀ ادبیات به سوی تابناکترین گلها…
-
کارگردانان ایران1 ماه پیش
«شمس پرنده» شاهکار پری صابری
-
مصاحبههای مؤثر1 ماه پیش
محمدعلی بهمنی و روح نیماییاش…
-
موسیقی کلاسیک1 ماه پیش
Canon in D شاهکار یوهان پاخلبل
-
مهدی اخوان ثالث4 هفته پیش
پادشاه فصلها، پاییز…
-
رادیو ادبیات3 هفته پیش
«یکروز میآیی که من دیگر دچارت نیستم» شعر و صدا: افشین یداللهی
-
اختصاصی کافه کاتارسیس2 هفته پیش
«قهرمان قلابی» با صدای محمد عارفیفر
1 دیدگاه