با ما همراه باشید

مولوی خوانی

دکتر محمد دهقانی: بسیاری از آموزه‌های مولانا درخور نقد جدی است

دکتر محمد دهقانی: بسیاری از آموزه‌های مولانا درخور نقد جدی است

دکتر محمد دهقانی: بسیاری از آموزه‌های مولانا درخور نقد جدی است

مولوی بی­ شک عارفی بزرگ است. این را هم اسناد و شواهد تاریخی نشان می­ دهند و هم آموزه ­های خود او که بخش اعظم آنها در قالب شعر به جای مانده ­اند. بسیاری از این اشعار گزارش تجربه­‌های دینی و عارفانۀ اویند به زبانی که هم برای کسانی که ذوق چنین تجربه ­هایی را دارند جذاب است و هم برای آنها که گزارش­های او را صرفاً اشعاری شورانگیز و درخور تأمل هنری یا فلسفی می­ یابند و از آنها درکی این جهانی و فارغ از دین و عرفان دارند. به گمانم، در مواجهۀ امروزین با آثار مولوی باید حواسمان جمع باشد که هنر شورانگیز او را جایگزین تفکر نکنیم و مهار عقل خود را یکسره به دست بیان عارفانه و شاعرانۀ او نسپریم.

بسیاری از آموزه ­های مولوی و نیز سنّت عارفانه ­ای که آبشخور اوست، از منظر دانش امروزین درخور بحث و انتقاد جدّی است. تن ­ستیزی و جان ­ستایی او، تحقیر حواس ظاهری انسان که مهم‌­ترین و متقن‌­ترین ابزارهای شناختی اند، عقل­ ستیزی مولوی، دنیاگریزی او، و مخالفتش با علوم به قول او ظاهر، نظیر هندسه و نجوم و پزشکی و فلسفه، که وی همه را «علم بنای آخور» می­ نامد، از جمله مسائلی هستند که باید نقادانه به آنها نگریست.

درست است که مولوی امروزه در جهان غرب با اقبال بی­ سابقه­ ای روبرو شده ­است، اما چنان که بارها گفته­ ام این اقبال عموماً جنبۀ مریدانه و مقلدانه ندارد بلکه آزادانه و گزینشی است. یعنی غربی­ها از دریای آثار مولوی به قدر نیاز و تشنگی خود برمی­ گیرند و بسیاری از گفته ­های او را نمی‌­پذیرند یا مغفول می‌­گذارند. به ­علاوه شعر مولوی را از زاویۀ فرهنگ خود فهم می‌­کنند و در استفاده از آثار او نوعی هرمنوتیک فرهنگی را به کار می‌­بندند. یعنی همچنان که او را به جای مولوی «رومی» می‌­نامند، از سخنان او نیز دریافتی رومی‌­صفت و منطبق با فرهنگ غربی دارند. و سرانجام این که از شعر مولوی بیشتر بهرۀ روانشناختی می‌­برند، یعنی آن را به کار می­ گیرند تا حال خود را بهتر کنند و به ­اصطلاح به بِه‌باشی روانی دست یابند. و این­ها همه که برشمردم اموری این جهانی ­اند. چه خوب است که از آموزه ­های مولوی نه برای تن ستیزی و دنیاگریزی که برای آباد کردن جان و جهان خود بهره بگیریم.

منبع dmdehghani.ir

دکتر محمد دهقانی: بسیاری از آموزه‌های مولانا درخور نقد جدی است

مطالب بیشتر

  1. ناصرخسرو نوشتۀ دکتر محمد دهقانی
  2. تحلیل رمان خاله بازی نوشتۀ بلقیس سلیمانی
  3. دکتر دهقانی: شعری که زندگی نیست
  4. محمد دهقانی: غربت و غرابت نیما
  5. آثار کلاسیک قابلیت این را دارند که به کار ادبیات امروز بیایند
  6. ترجمۀ تفسیر طبری نوشتۀ دکتر دهقانی
  7. جلسۀ نقد مجموعه کتاب‌های تاریخ و ادبیات نوشته دکتر دهقانی
  8. تحلیل روانکاوانۀ داستان کنیزک و پادشاه
  9. سفرنامۀ نیکوس کازانتزاکیس نوشتۀ دکتر محمد دهقانی
  10. نگاهی به خوانش دولت‌آبادی از تاریخ بیهقی
برای افزودن دیدگاه کلیک کنید

یک پاسخ بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

برترین‌ها