مولوی خوانی
دکتر محمد دهقانی: بسیاری از آموزههای مولانا درخور نقد جدی است
دکتر محمد دهقانی: بسیاری از آموزههای مولانا درخور نقد جدی است
مولوی بی شک عارفی بزرگ است. این را هم اسناد و شواهد تاریخی نشان می دهند و هم آموزه های خود او که بخش اعظم آنها در قالب شعر به جای مانده اند. بسیاری از این اشعار گزارش تجربههای دینی و عارفانۀ اویند به زبانی که هم برای کسانی که ذوق چنین تجربه هایی را دارند جذاب است و هم برای آنها که گزارشهای او را صرفاً اشعاری شورانگیز و درخور تأمل هنری یا فلسفی می یابند و از آنها درکی این جهانی و فارغ از دین و عرفان دارند. به گمانم، در مواجهۀ امروزین با آثار مولوی باید حواسمان جمع باشد که هنر شورانگیز او را جایگزین تفکر نکنیم و مهار عقل خود را یکسره به دست بیان عارفانه و شاعرانۀ او نسپریم.
بسیاری از آموزه های مولوی و نیز سنّت عارفانه ای که آبشخور اوست، از منظر دانش امروزین درخور بحث و انتقاد جدّی است. تن ستیزی و جان ستایی او، تحقیر حواس ظاهری انسان که مهمترین و متقنترین ابزارهای شناختی اند، عقل ستیزی مولوی، دنیاگریزی او، و مخالفتش با علوم به قول او ظاهر، نظیر هندسه و نجوم و پزشکی و فلسفه، که وی همه را «علم بنای آخور» می نامد، از جمله مسائلی هستند که باید نقادانه به آنها نگریست.
درست است که مولوی امروزه در جهان غرب با اقبال بی سابقه ای روبرو شده است، اما چنان که بارها گفته ام این اقبال عموماً جنبۀ مریدانه و مقلدانه ندارد بلکه آزادانه و گزینشی است. یعنی غربیها از دریای آثار مولوی به قدر نیاز و تشنگی خود برمی گیرند و بسیاری از گفته های او را نمیپذیرند یا مغفول میگذارند. به علاوه شعر مولوی را از زاویۀ فرهنگ خود فهم میکنند و در استفاده از آثار او نوعی هرمنوتیک فرهنگی را به کار میبندند. یعنی همچنان که او را به جای مولوی «رومی» مینامند، از سخنان او نیز دریافتی رومیصفت و منطبق با فرهنگ غربی دارند. و سرانجام این که از شعر مولوی بیشتر بهرۀ روانشناختی میبرند، یعنی آن را به کار می گیرند تا حال خود را بهتر کنند و به اصطلاح به بِهباشی روانی دست یابند. و اینها همه که برشمردم اموری این جهانی اند. چه خوب است که از آموزه های مولوی نه برای تن ستیزی و دنیاگریزی که برای آباد کردن جان و جهان خود بهره بگیریم.
منبع dmdehghani.ir
دکتر محمد دهقانی: بسیاری از آموزههای مولانا درخور نقد جدی است
مطالب بیشتر
- ناصرخسرو نوشتۀ دکتر محمد دهقانی
- تحلیل رمان خاله بازی نوشتۀ بلقیس سلیمانی
- دکتر دهقانی: شعری که زندگی نیست
- محمد دهقانی: غربت و غرابت نیما
- آثار کلاسیک قابلیت این را دارند که به کار ادبیات امروز بیایند
- ترجمۀ تفسیر طبری نوشتۀ دکتر دهقانی
- جلسۀ نقد مجموعه کتابهای تاریخ و ادبیات نوشته دکتر دهقانی
- تحلیل روانکاوانۀ داستان کنیزک و پادشاه
- سفرنامۀ نیکوس کازانتزاکیس نوشتۀ دکتر محمد دهقانی
- نگاهی به خوانش دولتآبادی از تاریخ بیهقی
-
اختصاصی کافه کاتارسیس1 ماه پیش
بریدههایی از نمایشنامۀ «رابرت اوپنهایمر و تثلیث نامقدس»
-
تحلیل داستان و نمایشنامه1 ماه پیش
چرا «اریک امانوئل اشمیت» مهم است؟
-
تحلیل داستان و نمایشنامه1 ماه پیش
جورج اورول و «جلوگیری از ادبیات»، ترجمۀ عزتالله فولادوند
-
نیما یوشیج1 ماه پیش
«برف» سرودۀ نیما یوشیج با صدای فرهاد مهراد
-
مصاحبههای مؤثر4 هفته پیش
دکتر حسن انوری: کتابهای درسی مبتذل و مضر هستند
-
اختصاصی کافه کاتارسیس3 هفته پیش
منظرۀ افتاده بر دریاچه را برمیدارم، میگذارم سر جایش…
-
تحلیل نقاشی3 هفته پیش
درنگی در جهان و آثار رامبرانت
-
هر 3 روز یک کتاب2 هفته پیش
ویلیام فاکنر و پاسخ به این سؤال: نويسنده چگونه رُماننويس جدّی میشود؟