سفر عمیق یک شاعر به دنیای نوجوانان

سفر عمیق یک شاعر به دنیای نوجوانان

در نشست «باغی از گل ابریشم؛ شناختی از شعر صفورا نیری» این کتاب بعنوان نمونه شایسته‌ای از سفر عمیق یک شاعر با تمام توانایی‌های خود به دنیای نوجوان معرفی شد.

در ابتدای برنامه ثریا قزل ایاغ، استاد کتابداری و ادبیات کودکان بیان کرد: 10 سال است که از ادبیات کودکان بخصوص شعر نوجوانان مطلع نیستم بنابراین قصد ندارم راه طی شده جریان شعر نوجوانان در این 10 سال و حرکت آن در این مسیر را قضاوت کنم.

شعر نوجوانان در یک برزخ به سر می‌برد

قزل ایاغ با اشاره به 45 سال حضور خود در حوزه ادبیات کودکان درباره تجربیاتش در شعر نوجوانان عنوان کرد: در طول تمام سال‌های تدریس با موضوع شعر نوجوانان مسئله داشتم، احساس من این بوده که شعر نوجوانان در یک برزخ به سر می‌برد و هویت مشخصی ندارد. در این سال‌های ارزیابی من وجه دیگری از شعر نوجوان، نگاه عبوس و تلخ بزرگسالان به محیط و تحمیل کردن آن نگاه به نوجوانان بود.

وی عنوان کرد: اگر کسی نوجوان را جدی گیرد، برای درک نوجوان سعی می‌کند و برای مراجعه به کتاب‌های روانشناسی نیازی ندارد هرکسی می‌تواند به دوره نوجوانی خود برگردد و ببیند که این دوران چه دوران بحرانی است و چقدر نوجوان برای وفق دادن خود با شرایط پیش آمده باید تلاش کند.

وی با بیان اینکه نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن یکی از اساسی‌ترین نیازمندی‌های ازلی و ابدی انسانی است، گفت: لذا این امر باید دست‌مایه شعر نوجوان باشد چون این نیاز در نوجوانی خیلی قوت می‌گیرد. معمولا می‌دانیم که در شعر نوجوان این مسائل عاطفی چقدر غایب هستند.

این استاد ادبیات کودکان اظهار داشت: ما نمی‌توانیم برای چیزهایی که در نوجوان امروز تجربه نکرده‌ایم شعر بسازیم ولی می‌توانیم از تجربه‌های خود با او سخن بگوییم. اگر صادقانه به نوجوانی خود برگردیم و سیری بر تب‌وتاب‌های خود را در لباس شعر با نوجوان سهیم شویم به نظرم دستاورد درخشانی خواهد شد چون هم من با تجربه را سیراب می‌کند و هم نوجوان را با یکسری از تجربه‌هایی که نداشته است، آشنا می‌سازد.

انتخاب قالب خواب و رویا در کتاب نیری هوشمندانه است

قزل ایاغ کتاب نیری را نمونه شایسته‌ای از سفر عمیق یک شاعر با تمام توانایی‌ها به دنیای نوجوان دانست و ادامه داد: سادگی، صمیمیت و صداقتی که در انتخاب‌های کتاب وجود دارد تحسین برانگیز است چرا که اگر این کتاب‌ها دقیق باشند می‌توانند بازتاب شاعرانه و زیبایی را داشته باشند.

وی با بیان اینکه انتخاب قالب خواب و رویا در کتاب نیری در وی ذوق به وجود آورده است، گفت: خواب و رویا نشانه نوجوانی است بنابراین انتخاب این ساختار برای بیان آن دستاوردهایی که از دوران نوجوانی بوده به نظرم انتخابی بسیار هوشمندانه و ظریف و دقیق است و درک درستی از روحیات نوجوان در این انتخاب وجود داشته که خواب و رویا را برای زمینه انتخاب کند.

این استاد ادبیات کودکان عنوان کرد: بخش‌های دیگر از شعرها نوعی خودشناسی است‌ و در نهایت دسته‌ای دیگر حسرت‌های دوران گذشته را در بر می‌گیرد، اما عشق که مهمترین پدیده زندگی درتمام شعرها طنین دارد و در شعر هشتم، تبلور عشق نوجوان است و بدون آن‌که واژه عشق به کار رفته باشد به شکل اروتیک در آن دیده می‌شود.

شعرهای نیری تلاشی برای رسیدن به آزادی است

ناهید معتمدی نیز دیگر سخنران مراسم، به تبیین و شرح ویژگی‌های بلاغی و صنایع ادبی شعر‌های این کتاب پرداخت و گفت: نیری در شعر‌هایش بسیار از صنعت ادبی تضاد بهره گرفته و همچنین بهره‌گیری از اغراق، تشبیه‌‌های پویا از دیگر صنایع ادبی است. شاعر در این مجموعه رویا، شاعرانگی، واقعیت، شرایط زیستی، تخیل در مکان و زبان را در هم می‌آمیزد.

وی با بیان اینکه اغلب شعر نوجوان از نگاه بزرگسالان ساخته می‌شود اما در اشعار نیری چنین موردی به چشم نمی‌خورد، ادامه داد: شعر‌های این مجموعه نه تنها دنیای عینی را باز می‌تاباند، بلکه تلاشی برای رسیدن به آزادی است.

در ادامه جلسه اسدالله شعبانی شعرهای نیری را نوعی عشق‌ورزی با طبیعت، طبیعتی که می‌خواهد انسان مدرن را به صلح ‌برساند، دانست و گفت: در واقع نیری در اشعار خود با موسیقی کلام سروکار دارد و آن را به کار می‌گیرد.  موسیقی و تخیل را با هم تلفیق می‌کند و با طبیعت پویای اکنون ما مغازله دارد و می‌خواهد انسان را به انسانیت خود برساند.

کتاب بیان هنرمندانه رویاهای یک انسان است 

زهره حیدری دیگر سخنران مراسم نیز بیان کرد: آثار قبلی نیری، انتظاری برای ما ایجاد کرده؛ اما آن انتظار در مجموعه «خواب‌هایم را برایت تعریف می‌کنم» برآورده نشده است. شاید حذف چهار پنج شعر می‌توانست مجموعه بهتری را برای نوجوان‌ها رقم زند.

وی ادامه داد: این بیست شعر از نظر روایت، سه مرحله دارد که به ترتیب خواب، بیدار شدن و بیداری است. خواب‌ها مختصات عمومی مشترک همه هستند و احساس کردم که یکی به صورت شفاهی خواب را برای من تعریف می‌کند، خواب پرواز کردن، پله، گیر افتادن در جای تنگ، مدرسه، امتحان درواقع تجربه عمومی همه ما و مشترک است.

حیدری اظهار داشت: شاعر در مرحله بیداری سعی کرده است حس خود از خواب را حفظ و حس بد کابوس‌ها را از خود دور کند. شعر در این مرحله اتفاق افتاده است و گاهی هم اندیشه‌ورزی می‌کند.

وی عنوان کرد: معتقدم اگر این شعر را تنها در قالب شعر و مختصات شعر نوجوان بررسی کنیم در حق آن ظلم کرده‌ایم. این کتاب بیان هنرمندانه رویاهای یک انسان است همانطور که نقاش می‌تواند یک خواب را تصویر کند شاعر از کلمات برای بیان رویاهای خود استفاده کرده است و این را نمی­توان تنها یک شعر دانست؛ در واقع بخشی از زندگی را من در این کتاب می‌بینم.

سفر عمیق یک شاعر به دنیای نوجوانان

گفتنی است، صفورا نیری متولد سال 1323 علاوه بر شعر بزرگسال در حوزه شعر و ادبیات کودک و نوجوان هم فعالیت دارد و تاکنون دو کتاب او (سرخ و صورتی، من آبی من سبز) برای این گروه به ترتیب در سال‌های 1369 و 1394 برنده دیپلم افتخار دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان IBBY و سومین دوره جایزه عباس یمینی شریف شده است. از نیری 6 دفتر در زمینه شعر بزرگسال و 9 کتاب در حوزه ادبیات کودک و نوجوان منتشر شده است.

(منبع: rooydadfarhangi)