یادداشت

دومین سالگرد درگذشت مریم میرزاخانی

دومین سالگرد درگذشت مریم میرزاخانی

دو سال گذشت. دو سال از بدترین خبر گذشت. یک سرمایه، یک الگوی بزرگ، یک اسوۀ پشتکار و تلاش و جاه‌طلبی خاموش شد، خاموش شد اما تمام نشد. روح بزرگترین عاشقان زمین هرگز تمام نمی‌شود.

« تو نمی‌دانی مُردن

وقتی که انسان مرگ را شکست داده است

چه زنده‌گی‌ست!»

مریم میرزاخانی زنی است که توانست از هندسه شعری غرّا بیافریند. هندسه را به چیزی عاطفی بدل کند. به آن روح داد، اما فقط این‌ها نیست. دستکار او تنها جنسیت مونث دادن به ریاضیات نبود. او تمام زنان جهان را به این باور رساند که محدودیت‌هایی که برای ذهن زنان بدیهی فرض شده، یک دروغ محض است، او زن را از سایۀ «جنس دوم» رهانید و به او اعتباری دوباره بخشید.

او نه فقط ملکۀ ریاضیات جهان که ملکۀ ارادۀ مطلق انسان است که درس جنگیدن تا دم آخر و لبخند بر لب داشتن، درس پایان یافتن مغرورانه، درس صبوری و پذیرش بی‌عدالتی ذاتی جهان و آرامش را با زندگی‌اش سرودی کرد. یادآوری او در دومین سال پروازش تنها مرور درس‌های بزرگ اوست نه تذکر فقدان او که به شهادت حافظِ کبیر:

«هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق

ثبت است بر جریدۀ عالم دوام ما»

چگونه می‌توان در سالگرد پرواز او غمگین بود و حسرتی داشت، افسوس از آنِ مردگان است نه او که زندگی را نازیسته ترک نکرد.

این مطلب فقط ادای احترامی است و بیان اینکه پیغام او را دریافته‌ایم و مشعلش را. آتشش را زنده نگاه خواهیم داشت در مریم‌وار زیستن‌ها و تلاش‌ها و کوتاه نیامدن‌های خویش.

کلام را با سطرهایی از شعر لوحِ شاملو به پایان می‌برم:

«_ شد آن زمانه که بر مسیحِ مصلوب خویش به مویه می‌نشستید

که اکنون

هر زن

مریمی است

و هر مریم را عیسائی بر صلیب است،

بی تاجِ خار و صلیب و جل‌جتا

بی‌پیلات و قاضیان و دیوان عدالت._

عیسایانی همه هم‌سرنوشت

عیسایانی یک‌دست

با جامه‌ها همه یک‌دست

و پاپوش‌ها و پاپیچ‌هائی یک‌دست_هم بدان قرار_