بنیاد شعر نو در فرانسه اثرِ دکتر حسن هنرمندی

«بنیاد شعر نو در فرانسه» از دکتر حسن هنرمندی؛

نخستین منبع ادبیات تطبیقی در ایران

پیشگفتار این کتاب درباره نخستین برخوردهای فرانسویان در طول تاریخ

با شعر شاعران ایرانی است.

فصل نخست کتاب به شعر فرانسه

در «قرن نوزدهم و پیشروان شعر امروز فرانسه» اختصاص دارد.

در بخش نخست این فصل شاعران «پیش از سمبولیسم»

یعنی «ژرار دونروال» و «شارل بودلر» معرفی

و ترجمه برخی  آثار آنان درج شده است.

هنرمندی در معرفی نروال، به جز ترجمه شعرهای بسیاری از این شاعر،

چند فصل از رمان «اورل‌یا»ی نروال که همگان آن را همزاد غربی «بوف کور» می‌دانند،

ترجمه و منتشر کرده است.

همچنین زندگینامه مفصلی از بودلر،

مقاله مفصلی درباره مجموعه «گل‌های اهریمنی» به همراه ترجمه این اشعار

و برخی اشعار منثور این شاعر شهیر،

نظریات بودلر درباره شعر و هنر (بویژه مقاله شاعر کیست؟)

و نوشتارها و اسنادی درباره محاکمه بودلر به دلیل انتشار مجموعه گل‌های اهریمنی،

داوری سارتر درباره بودلر

و همچنین مقاله مفصلی در نهی استفاده شاعران و هنرمندان از مواد مخدر

با عنوان «تریاک معشوقه سیاه هنرمندان» از مطالب جالب این فصل است.

اصول شیوه سمبولیسم، بیانیه شعری سمبولیست‌ها، شاعران و مکتب‌های ادبی قرن بیستم

چون داداییست‌ها و سوررئالیست‌ها

و در بین این مباحث مطالبی چون «گیوم آپولینر و ایران»

تأثیر لویی آراگون از شعر سعدی و همچنین

ترجمه هرآن‌چه شاعران فرانسوی درباره ایران سروده‌اند

از دیگر بخش‌های این کتاب است.

کتاب «بنیاد شعر نو در فرانسه» اکنون

با مبالغ گزافی در بازارهای غیررسمی کتاب،

مانند یک کالای تجاری گرانبها خرید و فروش می‌شود.

کاظم شهبازی، کتاب‌شناس و محقق هنر و ادبیات

درباره چرایی تألیف کتاب «بنیاد شعر نو در فرانسه»

توسط حسن هنرمندی می‌گوید:

شعر نو در ایران، چه نیمایی و چه سپید، متاثر از شعر نوی غرب،

به ویژه ادبیات و شعر فرانسه بوده است.

وی افزود: نیما یوشیج ضرورت تاریخی تحول در ادبیات را حس کرد و

به شکستن قواعد و ساختارهای شعری دست زد

و در نهایت پیشگام شد و مانیفست شعر نوی ایران را نوشت.

هر چند که پیش از او چهره‌هایی چون نظام وفا و تقی رفعت نیز،

تحت تأثیر ادبیات فرانسه، شعر نو سروده بودند.

این کتابشناس در ادامه با اشاره به ضرورت تألیف کتابی

در حوزه ادبیات تطبیقی کشورهای ایران و فرانسه،گفت:

نیما با تاثیری که از ادبیات فرانسه گرفت،

به شکستن قواعد شعری اقدام کرد

و تحول شگرفی را در تاریخ ادبیات ایران موجب شد.

براین اساس نیاز به یک کتاب پژوهشی

در حوزه ادبیات تطبیقی احساس می‌شد

و مرحوم دکتر حسن هنرمندی با هوشمندی تمام

و دانش عمیق و گسترده‌ای که نسبت

به ادبیات هر دو کشور ایران و فرانسه داشت،

کتاب «بنیاد شعر نو در فرانسه» را نوشت.

شهبازی در پایان گفت:

خود من به یاد دارم زمانی که این کتاب منتشر شد،

طرفداران بسیاری پیدا کرد

و نقدها و تحلیل‌های قابل تعمقی هم روی آن نوشته شد،

چرا که مباحث طرح شده در این کتاب

و همچنین ترجمه‌هایی که از شعر فرانسه در آن وجود دارد،

بسیار عالی و برای دانشجویان نیز بسیار مفید است.

بنابراین باید این کتاب دوباره منتشر شود.

همچنین «شریف‌زاده»، محقق و مدرس دانشکده هنر و معماری دانشگاه

درباره کتاب «بنیاد شعر نو در فرانسه» درباره‌ی این کتاب می‌گوید:

این اثر با وجود آن‌که در حوزه نقد ادبی و معرفی مکتب‌های ادبی است،

اما توضیحات و همچنین بیشتر مطالب آن در حوزه مکتب‌های هنری نیز مفید است.

وی افزود: مکاتبی چون داداییسم، سوررئالیسم، پارناسیسم

و دیگر مکاتبی از این دست که در این کتاب توضیح و شرح شده‌اند،

به جز ادبیات در حوزه هنر نیز فعال بوده‌اند

و توضیحات و ترجمه‌های مرحوم دکتر هنرمندی،

که با بیانی ساده صورت گرفته،

برای شناخت دانشجویان هنر از این مکاتب نیز مفید است.

کارنامه ادبی دکتر حسن هنرمندی این چنین است:

مجموعه شعر «هراس»

با تحلیلی از دکتر محسن هشترودی چاپ نخست در سال 1337 ،

«برگزیده شعرها» و «دفتر شعرهای آسان»

همچنین نثرهای ادبی «دفتر اندیشه‌های خام»،

«نامه‌هایی شتابزده به پسر پنداری‌ام»

و «خودکشی» (بررسی شاعرانه مسأله خودکشی

و کوشش برای بیهوده نشان دادن آن).

هنرمندی همچنین اشعار بسیاری از شاعران فرانسوی را

به شعر فارسی ترجمه کرد

و این مساله نشان از دانش عمیق او

نسبت به حوزه‌های ترجمه و اوزان عروضی فارسی دارد.

«زورق مست» ترجمه اشعاری از آرتور رمبو،

«سفر از بودلر و چند شعر از مالارمه و والری»

و «10 شعر از شاعران کهن چین»،

«برگزیده ده شعر فارسی به انتخاب هانری ماسه»

از کتاب‌های منتشر شده هنرمندی در این حوزه است.

از دیگر ترجمه‌های او نیز می‌توان

به «مجموعه داستان‌های کوتاه بوسه بدرود»،

نمایشنامه‌های «شام طولانی کریسمس» اثر تورنتون وایدلر،

«کتک خورده و راضی» اثر کاسونا،

«محاکمه» اثر کافکا،

«مائده‌های زمینی و مائده های تازه»،

«سکه سازان»، «آهنگ‌های روستایی» هرسه از آندره ژید،

«آلیس در سرزمین عجایب» از لوییس کارول،

«همسران هنرمندان» از آلفونس دوده

و «افسانه‌های آفریقایی» از ژیزل دوره اشاره کرد.

برخی تألیفات هنرمندی در حوزه نقد ادبی و ادبیات تطبیقی عبارتند از

کتاب‌های «آندره ژید و ادبیات فارسی»،

«از رمانتیسم تا سوررئالیسم»

و «سفری در رکاب اندیشه».

مطالب مرتبط:

1. ترجمه‌ی شعرِ گورستان ساحلی از پل والری