بعد از ظهر یکشنبه در جزیره گراند ژات

بعد از ظهر یکشنبه در جزیره گراند ژات

(ژرژ سورا)

پس زمینه

در نیمه دوم قرن نوزدهم، دو مکتب هنری موفق شدند هنر مدرن را تحت تسلط خود در بیاورند: رئالیسم و امپرسیونیسم. هر دوی این جنبش ها از بررسی مستقیم جهان توسط نقاشان نشات می گرفتند. ژرژ سورا اما بر خلاف بقیه نقاشان، کارهای خود را بر اساس تفکیک گری پیش می برد. تفکیک گری یک سبک نقاشی است که بر اساس نظریه های علمی میشل اوژن شورول و اگدن رود شکل گرفته است. در این سبک، دو نقاشی باعث شهرت سورا شد: بعد از ظهر یکشنبه در جزیره گراند ژات و استحمام کنندگان در انییر. هر دو اثر مثالی عالی از نئوامپرسیونیسم هستند. سورا عمدتا در کارگاه خود کار می کرد و در ترکیب بندی آثار خود توجه زیادی به جزئیات می کرد. او برای طراحی جزیره گراند ژات از هفتاد طرح اولیه استفاده کرد.

تحلیل

در سال ۱۸۸۱، استورا بعد از تحصیل در مدرسه هنرهای زیبای پاریس، در همان شهر یک کارگاه نقاشی کوچک باز کرد و همچنان مطالعات خود را در مورد حالت های رنگ ادامه داد. در همین زمان چند اثر با استفاده از مداد رنگی های مومی کونته طراحی کرد. او به دنبال این بود که سبک روشنگرانه تازه ای را در دنیای نقاشی به وجود بیاورد، سبکی که فرصت های تازه ای در اختیار هنر قرار دهد. تکنیکی که او پایه گذاری کرد (بعدها به نقطه چینی معروف شد)، با استفاده از ضربه های جزئی به رنگ خالص صورت می گرفت. این رنگ ها بر روی تابلو کاملا مجزا بودند و با هم آمیخته نمی شدند. اما زمانی که از یک فاصله مشخص به تابلو نگاه کنیم، این رنگ ها با هم ادغام می شوند. در واقع با وجود این که هنرمند رنگ ها را کاملا متمایز از هم خلق کرده است، اما آن ها در چشم بیننده در هم آمیخته به نظر می آیند. تمام هدف نقاش این است که رنگ ها را درخشان تر و روشن تر از حد معمول به نمایش بگذارد.

اولین کار نقطه چینی جدی استورا، استحمام کنندگان در انییر (۱۸۸۳-۸۴) بود. این کار اگرچه توسط سالن رسمی پاریس رد شد، ولی اسورا بعدا موفق شد در نمایشگاه مستقلی آن را به نمایش بگذارد. او در این نمایشگاه با همکاران نقطه چین دیگری هم چون پل سینیاک و هنری ادموند کراس آشنا شد. او با کمک این دو نفر موفق شد سبک خود را بیش از قبل توسعه دهد. بلافاصله بعد از این جریان سورا شروع به کار بر  روی بعد از ظهر یکشنبه در جزیره گراند ژات کرد و دو سال وقت صرف اتمام آن کرد. این اثر در ماه می ۱۸۸۶ در نمایشگاه اختصاصی امپرسیونیست ها به نمایش در آمد، این اتفاق، نقطه تناقض جالبی است. چرا که در حال حاضر از این نقاشی به عنوان یکی از مثال های اولیه و جدی نقاشی های پساامپرسیونیستی یاد می شود.

این تابلو ابعاد بزرگی دارد و این بزرگی دلیلی دارد. چنین ابعادی نه تنها تاثیر درخشان گرما و طلوع مه آلود آفتاب را بیش تر می کند، بلکه هم چنین باعث می شود ماهیت سبک پردازی شده و مجسه وار شخصیت ها حالتی شبیه خلاء و لحظه ای ثابت در زمان را به نمایش بگذارد. بر خلاف طبیعت گرایی رهای مونه و رنوار که احساس لحظه ای هنرمند را به نمایش می گذاشت، جزیره گراند ژات از همان ابتدا با این هدف طراحی شده که شبیه حاشیه های کتیبه های یونانی به نظر برسد، کشف محتوای نمادین آن به بررسی دقیقی نیازمند است.

نقاش در اثر خود پاریسی های تجملاتی را به نمایش می گذارد که در یک منطقه زیبا نزدیک رودخانه سن مشغول لذت بردن از بعدازظهر یکشنبه هستند. در حالی که استحمام کنندگان در انییر طبقه کارگر ساحل سمت چپ رودخانه را به نمایش درآورده بود، اسورا در جزیره گراند ژات این بار به سراغ طبقه متوسط ساحل سمت راست می رود. به این ترتیب برخلاف گرمای بی امان انییر، در نقاشی دوم طیف های زیادی از رنگ های سرد و اجتناب از گرمای خورشید را می بینیم.

در این تابلو حدود چهل شخص وجود دارد که بعضی از آن ها کامل، و بعدی دیگر بخشی از بدنشان دیده می شود. این افراد که با دقت زیاد در سراسر تابلو پراکنده شده اند، خاموش و منجمد در زمان به نظر می آیند. همین مساله نوعی کیفیت رویاگونه به نقاشی اضافه کرده است.

اسورا با نمایش مردان و زنان و کودکانی در تمام مقاطع سنی به دنبال این است که چند لایه نمادگرایی هم به اثر خود اضافه کند. چند زن خوش لباس (در انتهای سمت چپ) یک چوب ماهیگیری را نگه داشته اند، این حرکت تلمیح دارد به تورهایی که فاحشه های طبقه متوسط در آن زمان و در این منطقه پهن می کردند. بانویی که در جلو و سمت راست صحنه ایستاده است، یک میمون کپوچین را به عنوان حیوان خانگی خود انتخاب کرده است. این زن را هم می توان یک فاحشه دیگر (این بار همراه با مشتری) در نظر گرفت. چرا که در زبان فرانسوی واژه ای که برای میمون مونث به کار می برند به معنی زن بی بند و بار هم هست.

در مرکز قاب، دختر بچه ای با لباس سفید به خارج از قاب و به بیننده این نقاشی خیره شده است. به نظر می آید در حال طرح این پرسش است که: چه بر سر این اعضای قانع طبقه متوسط خواهد آمد؟ علاوه بر چنین تلمیح هایی که به رضایت اجتماعی و سیاسی مردم آن دوران اشاره دارد، سورا هم چنین لایه ای وطن پرستی هم به کار خود اضافه کرده است. قایقی همراه با پرچم ملی فرانسه در حال حرکت است. دو سرباز هم احتمالا در حال نوازندگی سرود ملی فرانسه در قاب قرار دارند.

تشخیص معنای واقعی بعد از ظهر یکشنبه در جزیره گراند ژات کار بسیار سختی است. با این حال منتقدان هنری معتقدند این اثر را باید با خواهرش، یعنی تابلوی استحمام کنندگان در انییر مقایسه کرد. آن ها معتقدند ژات نشان دهنده طبقه متوسط فرانسه است، یک طبقه در حال نابودی که قربانی شهوت و گناه خود شده است، به همین دلیل در سایه دیده می شود. برخلاف آن اما در استحمام کنندگان در انییر و برای طبقه کارگر یک آفتاب گرما بخش در جریان است، آفتابی که نشان دهنده آینده روشن فرانسه است. 

منبع: visual-arts-cork