تحلیل داستان و نمایش‌نامه

زندگی و بررسی سه رمان برندۀ نوبل 2022: آنی ارنو

آنی ارنو، نویسنده 82 ساله فرانسوی و استاد ادبیات، جایزه نوبل ادبیات 2022 را به خاطر‌ «شجاعت و دقت بالینی که با کشف ریشه‌ها، بیگانگی‌ها و محدودیت‌های جمعی حافظه شخصی» به دست آورده است. به این ترتیب ارنو شانزدهمین نویسنده فرانسوی و اولین زن فرانسوی‌ است که جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرده است. رئیس جمهور فرانسه، امانوئل مکرون در پیام تبریک به ارنو گفت که «او صدای آزادی زنان و فراموش‌شدگان است.»
ارنو یکم سپتامبر 1940 در لیلبونِ نرماندی به دنیا آمد. او در دانشگاه‌های روئن و بوردو تحصیل کرد، سپس تدریس در دبیرستان و کالج را ادامه داد. ارنو در سال 1974 با انتشار یک رمان زندگینامه‌ای فعالیت ادبی‌اش را آغاز کرد. او در سال 1984 با رمان La Place که رمانی زندگینامه‌ای با محوریت زندگی و تجربیاتش در ارتباط با پدرش است، جایزه رنودو (جایزه ادبی فرانسوی) را به دست آورد.
برنده نوبل ادبیات 2022 داستان‌هایش را برپایه زندگینامه خود، ارتباطش با دیگران و مسائلی که با آن مواجه شده، و با کنار هم قرار دادن تجربیات تاریخی و فردی‌اش روایت می‌کند. او در کتاب‌هایش از پیشرفت اجتماعی والدینش، سال‌های نوجوانی، ازدواج، تجربه سقط جنین، بیماری آلزایمر، مرگ مادرش و سرطان سینه با روایتی داستانی می‌گوید. آثار ادبی او عمدتا به صورت زندگینامه، پیوندهای نزدیکی با جامعه‌شناسی دارد.

ارنو جوایز متعددی را در پرونده کاری خود دارد که می‌توان به مواردی همچون نامزد نهایی جایزه کتاب لس‌آنجلس تایمز برای کتاب «داستان یک زن»، عنوان بهترین کتاب هفتگی ناشران برای رمان Shame» (1998)»، عنوان خاطرات برتر سال از سوی واشنگتن پست برای رمان «من در تاریکی» (1999)، عنوان نامزد نهایی بوکر بین‌المللی برای کتاب «سال‌ها»، برنده جایزه فرانسوا موریاک (2008)، برنده جایزه مارگریت دوراس (2008)، جایزه زبان فرانسه برای تمام آثار (2008)، دکتری افتخاری دانشگاه سرگی- پونتوا (2014)، جایزه Strega برای رمان «سال‌ها» (2016)، جایزه مارگریت یورسنار (2017)، جایزه ممتاز همینگوی برای تمام آثار ( 2018)، عنوان نویسنده بین‌المللی انجمن سلطنتی ادبیات (2021) و برنده جایزه وارویک (2019) اشاره کرد.

کتاب‌های «کابینت‌های خالی» (1974)، «پاک شده» (1990)، «چه می‌گویند یا هیچ» (1977)، «زن یخ زده» (1981)، «مکان» (1990)، «جای یک مرد» (1992)، «داستان یک زن» (2003)، «شور ساده» (1991)، «نمای بیرونی» (1996)، «شرم» (1997)، «من از شبم بیرون نرفتم» (1997)، «زندگی در فضای باز» (2000)، «چیزهای دیده شده» (2010)، «اتفاق می‌افتد» (2001)، «گم شدن» (2022)، «در اختیار داشتن» (2008)، «سال‌ها» (2017)، «کارگاه سیاه» (2011)، «زندگی را بنویس» (2011)، «به چراغ‌ها نگاه کن عشق من» (2014)، «مرد جوان» (2022) و «هتل کازانووا» (2020) بخشی از آثار ارنو به شمار می‌آیند.علاوه بر اقتباس‌های متعدد تئاتری و رادیویی، آثار او مورد اقتباس سینمایی قرار گرفته است. اقتباس سینمایی از کتاب «اتفاق می‌افتد» او با کارگردانی آدری دیوان جایزه شیرطلایی جشنواره فیلم ونیز (2021) را کسب کرد.

برخی از آثار آنی ارنو به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. کتاب «دختر دیگر» با ترجمه دینا کاویانی در سال 1392 و از سوی انتشارات همشهری به بازار کتاب رسید. این کتاب تحت عنوان «آن دختر دیگر» در سال 1393 نیز با ترجمه لیلا غفوری غروی و توسط نشر کاکتوس منتشر شد.
رمان «شرم» با ترجمه بهاره مرادی و ویراستاری مهدی نوید در سال 1395 (نشر نی) به چاپ رسید. این کتاب نیز مجددا در سال 1398 با ترجمه سمانه رودبار محمدی و ویراستاری هایده مشایخ از سوی شرکت انتشارات علمی و فرهنگی راهی بازار کتاب شد.
کتاب «یک زن» ترجمه فریده طاهرپور در سال 1374 (چاپخش) منتشر شد و بعد از چند سال با ترجمه سمانه رودبار محمدی و از سوی شرکت انتشارات علمی و فرهنگی در سال 1396 به بازار آمد.
کتاب‌های «جایگاه» ترجمه دینا کاویانی (انتشارات همشهری/1392)، «چراغ‌ها را ببین، عشق من» ترجمه شهرزاد قانونی (بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه/ 1400)، «کوچه پس کوچه‌های کودکی» ترجمه لیلی کسایی (نشانه/ 1393)، «منزل به منزل» ترجمه صفیه روحی (کتابسرا/ 1368)، «یادداشت‌های کوچه و خیابان» ترجمه شهرزاد قانونی (بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه/ 1400) و «سال‌ها» ترجمه فرزاد مرادی با ویراستاری مریم فرنام (بیدگل/ 1401) از دیگر آثار ارنو هستند که در اختیار مخاطبان زبان فارسی قرار دارد.

بررسی سه رمان ترجمه‌ای «شرم»، «یک زن» و «سال‌ها»

زندگی و بررسی سه رمان برندۀ نوبل 2022: آنی ارنو

شرم:
رمان «شرم» داستانی پرکشش دارد. در یکشنبه ماه ژوئن سال 1952 پدر ارنو پس از مشاجره و دعوا با مادرش به تحریکات مادر واکنش نشان می‌دهد و تلاش می‌کند مادرش را بکشد. ارنو شاهد این تلاش بود. او که تا آن زمان موقعیت و جایگاه اجتماعی خانواده را به‌واسطه شغل پدر و مادر و محله‌ای که در آن زندگی می‌کردند، در طبقه مناسب و قابل احترام می‌دید، پس از این ماجرا نگاهی شرمگین به اطرافیانش دارد و موقعیت اجتماعی خانواده را در معرض خطر درک می‌کند. ارنو در به تصویر کشیدن احساسات دقیق در یک رویداد و دوره فوق‌العاده عمل کرده است.
نشریه لس‌آنجلس تایمز درباره این کتاب می‌نویسند: «ارنو بدون آغاز و پایان می‌نویسد. داستان‌های او قوس ندارند؛ اما آنها تمایل دارند در آن قطار شهری کنار شما بنشینند و هرچقدر مودبانه از آنها بپرسید، آنجا را ترک نمی‌کنند.

یک زن:
ارنو در کتاب «یک زن» با نثری عمیق و روان مخاطب را به دنیای خود و مادرش می‌کشاند، به طوری که فضا و موقعیتی که در آن قرار دارند را درک کرده و احساس می‌کند. داستان «یک زن» از نحوه جدا شدن والدین و فرزندان در پایان راه زندگی و چگونگی مواجهه با تجربیات مختلف در این مسیر می‌گوید. تحصیلات و حرفه ارنو بین او و مادرش فاصله ایجاد کرده بود و هنگامی که آلزایمر ارنوکس در مادرش تشخیص داده شد، او هرکاری می‌کند تا آخرین روزهای زندگی مادرش را راحت و باوقار سازد و با نگاه به گذشته در رابطه‌ی اغلب پرتنش‌شان، به دنبال زنی می‌گردد که مادرش پیش از بیماری و از دست دادن سلامتی‌اش بود.
این کتاب اثری دوست‌داشتنی‌ست که با وجود جریان رنج و بیماری در طول داستان اما اثری ناامید کننده نیست. به طوری‌که در روایت غم و اندوه شدید و ادای احترام گرم به مادرش، تلخ و شیرین است. یک زن داستانی عاشقانه و قدرتمند میان مادر و دختر است. ارنو ماجرا را همان‌طور که هست به تصویر می‌کشد و به هیچ عنوان سعی در تلطیف فضا و ماجرا ندارد.
واشنگتن تایمز درباره کتاب «یک زن» می‌نویسند: «ادای احترام لطیف، سخت و تکان دهنده به زندگی و مرگ مادرش … در این کتاب کوتاه دوست‌داشتنی، خانم ارنو تلاش می‌کند تا ریشه‌ها و شکوفه‌های پیچیده یک رابطه مادر/ دختری را توضیح دهد یا شاید صرفا درک کند. زندگی مادری را که به تازگی از دست داده است.

سال‌ها:
کتاب «سال‌ها» از اواسط دهه 1940 با اولین خاطرات ارنو و با توصیف عکس‌های خانودگی او آغاز می‌شود. همان‌طور که داستان پیش می‌رود، روایت‌های بسیاری از زمان‌ها و مکان‌های مختلف مطرح می‌شود؛ از اینکه شام‌های خانودگی چگونه به نظر می‌رسید، مدرسه چگونه بود، چگونه همه‌چیز در طول زمان تغییر کرده یا مرگ افراد مسن فامیل چطور بوده است؛ بنابراین گفت‌وگوهای شام یکشنبه از جنگ به موضوعات دیگری کشیده می‌شود. سال‌ها اثری خواندنی و فراتر از خاطرات، زندگینامه یا تاریخ اجتماعی است.

منبع: ibna

زندگی و بررسی سه رمان برندۀ نوبل 2022: آنی ارنو