انتشار «بر بند مرگ» مجموعه شعر اشرف دالی با ترجمۀ نسرین شکیبی ممتاز

انتشار «بر بند مرگ» مجموعه شعر اشرف دالی با ترجمۀ نسرین شکیبی ممتاز

بر بند مرگ مجموعه­‌ای دیگر از سروده­‌های شاعر امروزین مصری اشرف ابویزید مشهور به اشرف دالی پس از دفترهای «خاطرات پروانه­‌ها» و «خاطرۀ سکوت» است. جنگ و ناملایمت‌های پسین آن، پناه جستن در «دیگری» به­ عنوان تعیین­‌کننده‌­ترین گزینش انسان در هستی و نیز مرگ ـ مرگی نامنتظر که خود اساس زندگی است ـ مفاهیم اصلی شعرهای این کتاب را تشکیل می­‌دهند. پرداختن به حتمیت و قطعیت غیرقابل انکار مرگ همان‌گونه که از عنوان کتاب و یکی از مهمترین سروده­‌های آن برمی‌­آید، از جهان­‌نگری فردگرایانۀ شاعری خبر می‌­دهد که زندگی را در قالب حقیقتی پدید آمده در میان ظلمت پیش از تولد و خلأ پس از مرگ، در رنجی تجربه می­‌کند که به کلمات تبدیل می­‌شوند.

شعر و فلسفه از دیرزمان تا کنون بیش از هر مقوله‌­ای ماهیت مرگ و چیستی آن را در جهانی که به تعبیر شوپنهاور زندگی در آن مرگی است که به تأخیر افتاده است، واکاویده­‌اند و هر کدام از منظر خود به این سرنوشت رازناک پرداخته‌­اند. برای مثال افلاطون در رسالۀ فایدون تلاش فیلسوفان راستین را در کار چگونه مردن­ می­‌داند و از قول سقراط فلسفه را تمرینی برای مرگ تلقی می­‌کند. سه قرن پس از او سیسرون، فیلسوف مشهور رومی، تمام زندگی فیلسوفان را آماده شدن برای مرگ تبیین می­‌کند. اما وضعیت انسان تنهای بی­‌تمرکز امروز به‌رغم اتصال و اتکا به آن باور­ها، به­‌گونۀ دیگری است. آلبر کامو در افسانۀ سیزیف مسألۀ اصلی فلسفه را پاسخ به این پرسش می‌­داند که چرا انسان به‌رغم آگاهی به بی‌­معنایی ذاتی زندگی دست به خودکشی نمی­‌زند؟ حضور قاطع مرگ در زندگی انسان و سر برآوردن آن در لحظه­‌ای که در چنگ زندگی است، آن را به حقیقتی تبدیل می‌­سازد که مضمون جاری زندگی ما در جهانی که در آن سکنا گزیده‌­ایم و خانه ساخته­‌ایم. از این روست که مارتین هایدگر در کتاب «هستی و زمان» بر این باور متقن پا می‌­فشارد که در تجربۀ بنیادین مواجهه با مرگ است که آدمی به «فرد» تبدیل می‌شود، به موجودی تکین و تنها زیرا مرگ خودینه‌­ترین امکان دازاین است.

 تبدیل زندگی به مرگ و مرگ به زندگی از بالاترین امکانات بشر در نقطه­‌ای از هستی است که در کتاب بر بند مرگ دیده می‌­شود. انسان­‌هایی که در فضای کلمات این مجموعه زیست می­‌کنند، به تمامی تحت سیطرۀ مرگ­‌اند. آن‌ها زندگی­‌یی را زندگی می­‌کنند که در آمیزشی نامعلوم همان مرگ است و ماهیت اصیل خود را به آن معطوف کرده است. به تعبیر بهتر مرگ هر روز با شاعر به دنیا می­‌آید و در متن زندگی‌­اش متولد می­‌شود. دریا مرگ را به آواز می­‌خواند و او  درختی افتاده در میان باغی است که خورشید نیز در آن مرده است. مردگانی هزار ساله در بستر شن و نمک خشکیده­‌اند و خاطرۀ مرگ در زیر آسمانی که همچون خانۀ عنکبوت می‌­نماید، هر لحظه در تداوم است. داد و ستد زندگی با مرگ و مرگ با زندگی آنجا معلوم می­‌شود که شاعر آنقدر می­‌میرد که نام خود را بر تمام سنگ قبرها می­‌بیند. در میان این همه مرگ و شهوت ­پایان­‌ناپذیر آن برای خاموشی و نیستی، خنکای حضور «دیگری» که گاهی به حجمی از خیال می­‌ماند، به آرامشی یقین­‌مند تبدیل می­‌گردد و زندگی از دل مرگ متولد می‌­شود.

از انتشارات آن‌­سو برای نشر این مجموعه آن هم در روزگاری که روزگار شعر نیست، سپاسگزارم.

نسرین شکیبی ممتاز

سئول 2009

شعری از این مجموعه

نمی‌توانی

پنجره‌ام را به دورترها ببری

پرده‌هایی که تن به تکان باد داده‌اند

در من می‌پیچند

پرده‌ها سال‌هاست مرا با خود برده‌اند

انتشار «بر بند مرگ» مجموعه شعر اشرف دالی با ترجمۀ نسرین شکیبی ممتاز

مطالب بیشتر

1. اسطورۀ تولد قهرمان نوشتۀ دکتر نسرین شکیبی ممتاز
2. جایگاه سیاوش در اساطیر نوشتۀ دکتر نسرین شکیبی ممتاز
3. وطن در بی‌وطنی اشعار نزار قبانی با ترجمۀ دکتر نسرین شکیبی ممتاز
4. جایگاه زن در شعر و اندیشۀ شاملو و نزار قبانی نوشتۀ دکتر نسرین شکیبی ممتاز
5. سفرهای آیینی اسفندیار در شاهنامه نوشتۀ دکتر نسرین شکیبی ممتاز