تحلیل نقاشی

درنگی در نقاشی «باغی در سنت آدرس» اثر کلود مونه

مونه در تابلوی باغی در سنت آدرس (Sainte Adresse) دریا را به گونه‌ای دیگر کشیده است. دریای آرام در این تابلو پس‌زمینۀ باغ خانوادگی را شکل داده است. پدر مونه روی صندلی چوبی‌اش رو به دریا نشسته و به منظرۀ بندرگاه خیره شده است. تمرکز و حالت مقتدرانۀ او در نشستنش، ایوان را مانند کشتی می‌کند که او به مثابه «کاپیتان» آن است.

نگاه کاپیتان، چشم جست‌وجوگر مونه

در سال 1867 تمامی هنردوستان مبهوت ترکیب‌بندی این تابلو بودند و نمی‌توانستند درک کنند که چرا مونه ایوان را از مرکز تابلو دور کرده است. آن‌ها اصرار بر این داشته‌اند تا ثابت کنند که موقعیت دو میلۀ پرچم (نامساوی بودن فضای سمت راست پرچم با فضای سمت چپ) دال بر چپ بودن چشمان هنرمند است. در صورتی که اگر نقاش فضای سمت چپ را مطابق فضای سمت راست تعیین می‌کرد و تمام موضوع را در مرکز تابلو قرار می‌داد و قرینه‌سازی می‌کرد، رنگ‌های سفید و قرمز و آبی پرچم فرانسه به حاشیۀ تابلو می‌چسبید. دلیل مهم دیگر مونه برای ترکیب‌بندی نامتقارن این تابلو، ایجاد فضای خالی وسیعی در اطراف پیکرۀ پدرش است. هدف او از ایجاد این فضای خالی، نشان دادن تنهایی یک مرد نیست، بلکه با این کار، تفکری نو را در طرح تابلو جست‌وجو می‌کند.

صحنۀ نقاشی با خطوط عمودی و افقی قوی پر شده است. رنگ آبی‌_سبز افق و قسمت بالای نردۀ قهوه‌ای‌رنگ در پیش‌زمینه، عناصر افقی حاکم در تابلو هستند. همچنین میله‌های پرچم، دو پیکرۀ ایستاده، گلایل‌های قرمز رنگ و دکل قایق‌های روی دریا حرکت‌های عمودی را تشدید می‌کنند. مونه برای این‌که ترکیب را از خشکی برهاند و به آن تحرک بیشتری ببخشد، به یک خط مایل قوی نیاز داشت که از میان این خطوط افقی و عمودی عبور کند، که هیچ حرکت ملایم دیگری نمی‌توانست چنین کارایی داشته باشد. او برای ایجاد این تأثیر از پیکرۀ پدرش بهره گرفت.

مسیر نگاه آقای مونۀ پیر خط فرضی مایلی را که مورد نظر پسرش بود پدید آورد. این خط مایل که با سایۀ بدن و صندلی دیگری در کنار آن تشدید شده، ایوان و میلۀ پرچم و نرده را قطع کرده و به سوی دورترین قایقی که در حال ورود به بندرگاه است امتداد می‌یابد. به این ترتیب ترکیب‌بندی غیرعادی مونه با «نگاه کاپیتان» _چشم جست‌وجوگر مونه_ متعادل شده است.

منبع