مصاحبه‌های مؤثر
با مریوان حلبچه‌ای دربارۀ بزرگ‌ترین شاهکار تاریخ ادبیات کرد: شهر موسیقیدان‌های سپید اثر بختیار علی
با مریوان حلبچه‌ای دربارۀ بزرگ‌ترین شاهکار تاریخ ادبیات کُرد: شهر موسیقیدان‌های سپید اثر بختیار علی
مریوان حلبچه‌ای به بهانه انتشار رمان «شهر موسیقیدان‌های سپید» در روزهای پایانی آبان‌ماه، این کتاب را بازتابی از انسان‌های شرقی می‌داند که در میان جنگ، خشونت و ارعاب به دنیا می‌آیند و بزرگ می‌شوند و می‌میرند؛ اما بسیاری از آن‌ها مدام در تلاشند تا انسانیت خود را از دست ندهند.
بله. این اثر هم یکی از مهم‌ترین شاخصه‌هایش رئالیسم جادویی است که فراتر از کارهای قبلی نویسنده به مقوله زبان، تخیل و اندیشه فلسفی پرداخته است.
بله. من هم موافقم زیرا این اثر هم شاهکار نویسنده است و هم شاهکار ادبیات کردی و منطقه؛ رمانی که در غرب به‌ویژه در آلمان که سرزمین فلسفه و ادبیات و هنر است بارها و بارها ستوده شده و آن را با بزرگ‌ترین رمان‌های اروپایی مقایسه کرده‌اند و اشاره کرده‌اند که این اثر چیزهایی به ادبیات آلمانی و ادبیات دنیا اضافه کرده است. این شاهکار به شکل بسیار فوق‌العاده‌ای پرده از جنایت‌های یکی از تاریک‌ترین رژیم‌های فاشیستی جهان برمی‌دارد که بعد از هیتلر خوفناک‌ترین جنایت‌ها را مرتکب شده است. در غرب رمان‌های بسیاری درباره هولوکاست نوشته شده و تبدیل به فیلم و تئاتر شده‌اند که همه ما آن‌ها را می‌شناسیم و خوانده‌ایم و ستایش کرده‌ایم. شهر موسیقیدان‌های سپید بخش مهمی از زیبایی‌ها و زشتی‌های انسان شرقی را به جهانیان نشان می‌دهد.
انسان‌هایی که در میان جنگ، خشونت و ارعاب به دنیا می‌آیند و بزرگ می‌شوند و می‌میرند؛ اما بسیاری از آن‌ها مدام در تلاشند تا انسانیت خود را از دست ندهند. فکر می‌کنم این اثر در ایران هم بین منتقدان و هم بین مخاطبان طرفداران بسیاری پیدا کند و بختیار علی با چهره‌ای جدید یک بار دیگر وارد کتابخانه ایران و دیالوگ ارتباط به علاقه‌مندان کلمه، هنر، ادبیات و فلسفه شود. این اثر به شکلی دیگر ارتباطی مستقیم با ایران دارد و هم به جنگ هشت ساله و حمله دولت عراق به ایران می‌پردازد و هم به جنایت‌های بعث در آن سال‌ها و از همه مهم‌تر جهان مشترک ایران با همسایه‌ها از راه هنر و زیبایی و تاریخ فرهنگی که دارد. راهی که انسان‌ها در هر حالت حتی در میان کشت و کشتار می‌توانند به وسیله آن ارتباط انسانی خود را حفظ کنند و همدیگر را دوست داشته باشند، فراتر از زبان و ملیت و دین.
بختیار علی سال ۲۰۰۴ این کتاب را فرستاد تا پیش از چاپ به زبان اصلی بخوانم. از کتاب خیلی خوشم آمد و تصمیم گرفتم قبل از چاپ به زبان اصلی به فارسی ترجمه‌اش کنم. ترجمه را پس از اتمام برای بختیار علی فرستادم چون او به زبان فارسی مسلط است و سال‌هاست به این زبان مطالعه می‌کند. از او خواهش کردم که حتا اگر شده یک سال هم طول بکشد آن را بخواند و با متن اصلی تطبیقش دهد و پیشنهاداتش را به من بگوید. کار خیلی بیش از آنکه انتظارش را داشتم طول کشید؛ اما نتیجه‌اش بسیار راضی‌کننده بود و طی آن فرایند چیزهای بسیاری یاد گرفتم. در دولت هفتم شرایط مجوز بسیار بد بود. نخستین ناشر کتاب حتا بعد از دو سال حاضر نبود آن‌را به ارشاد بفرستد زیرا قبلا چند کتابم غیرقابل چاپ اعلام شده بود.ناچار کتاب را به شخص و ناشر دیگری سپردم و اتفاقاتی افتاد که نمی‌خواهم اینجا به آن‌ها بپردازم و بعد هم ناشر دیگر و … سرانجام کتاب به دست نشر ثالث رسید که بیش از یک دهه پیگیرانه تلاش کرد تا توانست مجوزش را بگیرد و آرزوی من و بختیار علی را برآورده کند. ترجمه چاپ‌شده از سوی نشر ثالث ترجمه مورد تایید بختیار علی است و از کیفیت قابل قبولی برخوردار است. اگر زبان فارسی اثر خوب و تاثیرگذار است نتیجه شناخت مترجم از جهان نویسنده و ارتباط نویسنده و مترجم در پروسه ترجمه و مسئولیت و تعهد ناشر به بهترین شکل ممکن است. بی‌گمان حق ترجمه آثار بختیار علی با من است و چنین تفاهمی بین ما برقرار است و همه آثارش را پیش از چاپ به زبان اصلی برای ترجمه به فارسی به من می‌سپارد، مگر در موارد استثنایی مثل کارهایی که پیش از این ترجمه شده‌اند یا من قصد ترجمه‌شان را ندارم.
آخرین رمان بختیار علی به نام «تصاحب تاریکی» و همچنین رمان «ابرهای دانیال» و نمایشنامه «به دوزخ ای بیگناهان» از این نویسنده توسط نشر ثالث در دست چاپ است و ترجمه رمان «رویای مردان ایرانی» از ماردین ابراهیم، رمانی از هیوا قادر نویسنده کتاب «خانه گربه‌ها» و گزیده اشعار شاعر بزرگ کُرد، رفیق صابر را به پایان رسانده‌ام. همچنین ترجمه فارسی به کُردی مجموعه شعر تازه‌ای از شمس لنگرودی به نام «رقص باگذرنامه جعلی» را دارم که این کتاب قبل از چاپ به فارسی در کردستان عراق به کُردی منتشر خواهد شد.
در دو دهه گذشته همچنان که آثار بسیاری از شعرا و نویسندگان کُرد را قبل از چاپ به زبان کُردی، به فارسی ترجمه کرده‌ام، برعکس آن هم بسیار اتفاق افتاده است و آثار بسیاری از شعرا و نویسندگان ایرانی را قبل از چاپ به زبان اصلی به کُردی ترجمه و منتشر کرده‌ام.
درسهای دوستداشتنی36 دقیقه پیش
جملههای «زندگیبخش» اردشیر رستمی
اختصاصی کافه کاتارسیس18 ساعت پیش
کاش تبر برادری کند…
نویسندگان جهان19 ساعت پیش
دربارۀ ویرجینیا وولف و «خانم دَلُوِی»
اختصاصی کافه کاتارسیس2 روز پیش
«پاییز فلوبر» نوشتۀ آلکساندر پوستل: مراسم تدفین و احیای نبوغ
نامههای خواندنی3 روز پیش
بریده‌هایی از نامههای «صادق هدایت» به حسن شهیدنورایی
کودک و نوجوان2 هفته پیش
پرهام طاهرخانی و «ناطور دشت» نوشتۀ سلینجر
اختصاصی کافه کاتارسیس2 روز پیش
«پاییز فلوبر» نوشتۀ آلکساندر پوستل: مراسم تدفین و احیای نبوغ
گفتوگو3 هفته پیش
مناظرۀ دیدنی «اسلاوی ژیژک» و «جردن پترسون»
درسهای دوستداشتنی3 هفته پیش
فلسفه‌ای مهربان‌تر از موفقیت!
تحلیل داستان و نمایشنامه4 هفته پیش
نگاهی به کتاب «قرن من» نوشتۀ گونتر گراس
-
نویسندگان/ مترجمانِ ایران1 ماه پیشخاطراتی از دکتر عبدالحسین زرین‌کوب
-
هر 3 روز یک کتاب1 ماه پیشویلیام فاکنر و پاسخ به این سؤال: نويسنده چگونه رُمان‌نويس جدّی می‌شود؟
-
کودک و نوجوان2 هفته پیشپرهام طاهرخانی و «ناطور دشت» نوشتۀ سلینجر
-
اختصاصی کافه کاتارسیس2 روز پیش«پاییز فلوبر» نوشتۀ آلکساندر پوستل: مراسم تدفین و احیای نبوغ
-
تحلیل شعر1 ماه پیشپروین، شاعر عشق‌گریز
-
موسیقی بی کلام1 ماه پیشپس به نام زندگی، هرگز مگو هرگز…
-
گفتوگو3 هفته پیشمناظرۀ دیدنی «اسلاوی ژیژک» و «جردن پترسون»
-
درسهای دوستداشتنی3 هفته پیشفلسفهای مهربان‌تر از موفقیت!