فردریش نیچه: در ستایشِ شرارت

فردریش نیچه: در ستایشِ شرارت

آنچه که باعث دوام نوع بشر است

تاکنون روحیه‌های قوی، روحیه‌های شریر و بلکه قوی‌ترین و شریرترین آن‌ها بوده‌اند که باعث بیشترین پیشرفت برای بشریت شده‌اند. آن‌ها دائماً شور و اشتیاق‌هایی را که رو به خاموشی می‌گرائیده است دوباره شعله‌ور ساخته‌اند _هر جامعۀ متمدن و نظم یافته‌ای موجب سستی شور و شوق انسان است_ و همواره ذوق مقایسه و تقابل، نوآوری و نو آزمایی و خطرپذیری را بیدار کرده‌اند؛ آن‌ها همواره بشر را واداشته‌اند تا عقاید را در برابر عقاید و آرمان‌ها را در مقابل آرمان‌ها قرار دهد.

آن‌ها این کار را اغلب با توسل به زور، با واژگون کردن سرحدهای مرزی، با هتک حرمت باورهای مذهبی و همچنین با بنیان‌گذاری مذاهب نوین یا اخلاقیات جدید انجام داده‌اند! این «شرارت» که در هر آموزگار نوگرایی و هر ُمبلّغِ تجدّد می‌بینیم همان «شرارتی» است که سردار فاتح را بی‌اعتبار می‌کند؛ ولی «شرارت» نوآوران با ظرافت بیان می‌شود و برخلاف فاتحان بلافاصله به زور عضله متوسل نمی‌شود! به همین دلیل هم نوآور با شدّت کمتری بی‌اعتبار می‌شود. به هرحال نو همان شرّ است، زیرا چیزی است که می‌خواهد فتح کند، علائم مرزی را واژگون کند، مذاهب قدیمی را از پای درآورد، فقط کهنه‌ها خیر هستند! در هر دوره مردان خوب آن‌هایی هستند که افکار قدیمی را در عمق می‌کارند تا برایشان ثمر دهد، اینان کشتکاران روح هستند. امّا هر زمینی بالاخره دُچار فرسایش می‌شود و همیشه لازم است خیش شرّ بازگردد. در حال حاضر یک نظریۀ اخلاق و عقیدۀ کاملاً خطا وجود دارد که در انگلستان محبوبیت زیادی پیدا کرده است.* براساس این نظریه «خیر» و «شر» مجموعۀ تجارب «بافایده» و «بی‌فایده» را بیان می‌کنند، آن چیزی را «خیر» می‌نامیم که به دوام نوع بشر کمک کند و آن چیزی «شر» است که به آن آسیب رساند. امّا غرائز بد نیز در حقیقت به اندازۀ غرائز خوب برای حفظ نوع بشر مفید و ضروری هستند، تنها عملکرد آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.

منبع

حکمت شادان

فردریش نیچه

ترجمۀ جمال آل احمد، سعید کامران، حامد فولادوند

نشر جامی

مطالب بیشتر

1. میزگرد نیچه با حضور داریوش آشوری و شاهرخ حقیقی

2. چند سروده از نیچه

3. بریده‌هایی از کتابِ حکمت شادانِ نیچه

4. درمان دردهای زندگی به سبک نیچه

5. بریده‌هایی از کتاب چنین گفت زرتشت

فردریش نیچه: در ستایشِ شرارت