نویسندگان/ مترجمانِ ایران

غلامحسین یوسفی؛ چشمه‌ای روشن

یوسفی در بهمن ماه 1306 خورشیدی در مشهد به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همان شهر به پایان برد و از سال 1325 برای تحصیل در دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی به تهران رفت. او در ادامه، در دوره دکتری ادبیات دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و دوره کارشناسی حقوق قضایی و سیاسی دانشکده حقوق دانشگاه تهران را نیز طی کرد.

یوسفی با تاسیس دانشکده ادبیات در دانشگاه فردوسی مشهد از سال 1334 تدریس تاریخ ادبیات را در این دانشکده آغاز کرد. او تا مهرماه 1358 در دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس ادبیات پرداخت و در سال 1358 در همان دانشگاه بازنشسته شد.
یوسفی برای پیشبرد آموزش و تحقیق در زبان و ادبیات فارسی کوشش فراوانی کرد. تاسیس دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد پس از دانشگاه تهران مدیون تلاش‌های وی بود. او همزمان به تحقیق و پژوهش در حوزه‌های گوناگون ادامه داد و برای سفرهای مطالعاتی به کشورهایی چون فرانسه، انگلیس و آمریکا رفت. تصحیح متون یکی از موارد علاقه یوسفی بود که کارهای ماندگاری از او در این زمینه باقی مانده است.
یوسفی آثار متعددی را در قالب تالیف، ترجمه و تصحیح از خود بر جای گذاشته است. از آثاری تالیفی او می‌توان به کتاب ‌های «تمرین فارسی»، «فرخی سیستانی، بحثی در شرح احوال و روزگار و شعر او»، «ابومسلم، سردار خراسان»، «نامه اهل خراسان»، «دیداری با اهل قلم»، «برگ‌هایی در آغوش باد»، «کاغذ زر»، «چشمه روشن» و «یادداشت‌هایی در زمینه فرهنگ و تاریخ» اشاره کرد.
در زمینه تصحیح «قابوسنامه » اثر «عنصرالمعالی کیکاوس»، «التصفیه فی احوال المتصوفه» اثر «قطب الدین امیر منصور مظفر بن اردشیر عبادی»، «ترجمه تقویم الصحه» اثر «ابن بطلان»، «لطائف الحکمه» اثر «قاضی سراج الدین محمود ارموی»، «بوستان» و «گلستان» سعدی، «ملخص‌اللغات» اثر «حسن خطیب کرمانی» در زمره آثار او است.
کتاب‌های «سرگذشت جوان تاجر»، «داستان من و شعر » اثر «نزار قبانی»، «اما من شما را دوست می‌داشتم» اثر «ژیلبر سبرون»، «انسان دوستی در اسلام» اثر «مارسل بوازار»، «تحقیق درباره سعدی» اثر «هانری ماسه»، «شیوه‌های نقد ادبی» اثر «دیوید دیچز»، «برگزیده‌ای از شعر عربی معاصر» اثر «مصطفی بدوی»، «چشم‌اندازی در ادبیات و هنر» اثر «رنه ولک» هم آثاری است که یوسفی ترجمه کرده است.
وی مقاله‌های متعددی را در نشریاتی همچون «نامه فرهنگ»، «یغما»، «راهنمای کتاب»، «فرهنگ خراسان»، «هیرمند»، «دانشکده ادبیات مشهد»، «نشر دانش» و «آینده » منتشر کرد.
یوسفی چهاردهم آذرماه 1369 در 63 سالگی در تهران درگذشت و پیکر او پس از انتقال به مشهد در آن جا به خاک سپرده شد.

** سعدی پژوهیِ یوسفی

سخن‌شناسان و سخن‌سنجان زبان فارسی، غزل‌های سعدی را از شاهکارهای بی همانند شعر فارسی به شمار آورده‌اند. دیوان غزلیات سعدی تاکنون چندین بار تصحیح و منتشر شده است. یکی از این تصحیح‌ها کار ارزشمند یوسفی بود که در سال 1385 و شانزده سال پس از درگذشت او منتشر شد. این تصحیح با همکاری «پرویز اتابکی» صورت پذیرفته بود.
انتشار کتاب غزل‌های سعدی با تصحیح و توضیح یوسفی که همراه با بررسی کامل نسخه های مختلف صورت پذیرفت، یکی از اقدام‌های ارزشمند در کارنامه سعدی پژوهی است. استفاده از 17 نسخه ارزشمند خطی کهن که برخی از آن‌ها متعلق به نیمه نخست سده هشتم است، بر ارزش این تصحیح افزوده است.(1)
یوسفی بر این باور است که سعدی در گلستان، واقع ‌بین و واقع ‌گرا و در بوستان آرمان‌‌گرا است. به باور او، سعدی در گلستان از جهان موجود و از جمله سیاست و اخلاق واقعی سخن می‌گوید و در بوستان به ترسیم جهان مطلوب و جامعه آرمانی یا مدینه فاضله می‌پردازد.(2)

**چشمه روشن

کتاب چشمه روشن یکی از مطرح‌ترین آثار یوسفی است که او در پهنه ادب فارسی به ویژه در حوزه نقد ادبی و تاریخ ادبیات نگاشت. به دلیل دقت پژوهشی، ژرف ‏نگری و دامنه کار، این کتاب اثری در خور ستایش و مثال زدنی است. تسلط یوسفی بر متون ‌کلاسیکِ‌ برجسته ‌ادب ‌فارسی و تمرین فراوان در زمینه نویسندگی، چشمه روشن را تبدیل به متنی ساده و روان و در عین حال استادانه کرده است.

نگارش متن نیز عاری ‌‌از ‌ایرادهای دستوری ونگارشی است. در این ‌کتاب برخی اشعار مهم تعدادی از شاعران – از رودکی تا دوران معاصر – به ترتیب تاریخی، نقد و بررسی شده است.‌ یوسفی گاهی در تجزیه و تحلیل اشعار و شاعران از نظریه‌های نقادان شرق و غرب بهره جسته و در برخی موارد نیز وارد حوزه ادبیات تطبیقی شده است.(3)

**نقد و بررسی

به باور برخی صاحب‌نظران، یوسفی گام‌های بلندی را در راستای ارتقای ادبیات ایران برداشته است. «محمدرضا راشد محصل» مدرس ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد درباره علت موفقیت یوسفی معتقد است که وی متون قدیمی و تاریخ ادبیات را به همراه آیین‌های نگارش و پژوهش آموزش ‌داد. همچنین در زمینه ترجمه و تصحیح هم قدم‌‌های موثری برداشت.

یکی از ویژگی‌های یوسفی آشنایی با ادبیات جهان است. در این زمینه «علی آبان» پژوهشگر و مدرس دانشگاه، تفاوتِ ‌بارز یوسفی با برخی از ادیبان معاصر همچون «غلامحسین زرین‌کوب» و «محمدرضا شفیعی کدکنی» را در این مساله می‌داند که او با ادبیات جهان بیشتر آشنا بود. آبان معتقد است: تلفیق ادبیات جهان و داخل کشور باعث شد که آثار یوسفی از نظر دانشگاهیان پس از آثار دیگران قرار گیرد. او یکی از پیشگامان پژوهش ادبیات اروپا محسوب می‌شود و این نشان می‌دهد که نگاهش فراتر از ادبیات ایران بود چرا که از ادبیات سنتی فارسی و ادبیات ایران پا فراتر نهاد.(4)

*پی نوشت‌ها
1- حسن لی، کاووس، «کاری نیمه تمام از مردی تمام»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، بهار1388، شماره1، ص105
2- رحمانیان، داریوش، «سعدی و سیاست»، ماهنامه مهرنامه، شماره 7، آذر 1389
3- «نقد و بررسی کتاب چشمه روشن»، تارنمای شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی وابسته به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
4-«یوسفی از پیشگامان پژوهش ادبیات اروپا محسوب می‌شود»، خبرگزاری کتاب، 14 آذر1394
خبرنگار: محمد ستاری**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی کاظمی**پژوهشم**458**9279

منبع irna

غلامحسین یوسفی؛ چشمه‌ای روشن

مطالب بیشتر

1. خلاصه‌ای از مقدمۀ دکتر یوسفی بر بوستان سعدی

2. چند حکایت از باب هشتم گلستان

3. رفتارشناسی عشق در قابوسنامه

4. رقص با کلمات؛ نزار قبانی

5. چرا شاملو حافظ را ستایش و سعدی را نکوهش کرد؟

غلامحسین یوسفی؛ چشمه‌ای روشن