معرفی کتاب

نگاهی به کتاب چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟ نوشتۀ اومبرتو اکو

غلامرضا امامی پژوهشگر، نویسنده و مترجم زبان‌های ایتالیایی و عربی، درباره کتاب «چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟» که به تازگی منتشر شده، بیان کرد: کتاب «چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟» مجموعه‌ای است از یادداشت‌ها و طنزهای اکو پیرامون زندگی، مدرنیته و تکنولوژی. او در این یادداشت‌ها به روانی و ساد‌گی درباره اینترنت، تلویزیون، موبایل و دیگر وسایل گوناگون دوران مدرن سخن می‌گوید.

وی درباره معرفی دو اثر ایرانی در کتاب «چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟» اظهار کرد: اومبرتو اکو در یادداشتی با عنوان «چگونه تعطیلاتی فاخر داشته باشیم؟» به کتاب «قابوس‌نامه» و «السعاده والاسعاد» اشاره می‌کند. این امر نشان می‌دهد او تا چه اندازه به فرهنگ کشور ما و خاورمیانه علاقه‌مند بود. این فیلسوف در یک مصاحبه نیز کتاب «الفهرست» ابن ندیم را یادآوری می‌کند که نشان از تسلط او به فرهنگ‌های گوناگون دارد و دلبستگی‌اش به شرق.

این مترجم در خصوص عنوان این کتاب گفت: اسم کتاب «چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟» به ایتالیایی چنین است و به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، عربی و فرانسه که من دیدم با ترجمه همین نام ایتالیایی منتشر شده است.

این پژوهشگر درباره اومبرتو اکو بیان کرد: او یکی از چهره‌های جهانی قرن ماست؛ چهره‌ای که با رمان «گل‌سرخ» خوش درخشید، اما وی خود خوش نداشت که او را به عنوان نویسنده این رمان بشناسند چرا که این اثر را نزدیک 50 سالگی نگاشت.

وی افزود: اومبرتو اکو فیلسوفی بود که سال‌ها در دانشگاه بولونیا ایتالیا به تدریس نشانه‌شناسی و قرون وسطی می‌پرداخت. بیش از 30 دانشگاه جهان به وی دکترای افتخاری اعطا کرده بودند. این بخت را داشتم که در زمان زندگی‌اش جهان وی را شناختم. کتاب‌های این نویسنده برنده جوایز جهانی بسیاری شدند و خوانندگان بسیاری در تمامی دنیا یافتند.

این نویسنده همچنین اظهار کرد: چهره اول اکو یک فیلسوف دانشگاهی، چهره دوم او یک چهره ادبی و چهره سومی که از اکو بیشتر در ایتالیا و جهان رخ می‌نمایاند نویسنده‌ای بود که هر هفته در مجلات و روزنامه‌های ایتالیایی به وضع روزگار و زمانه می‌پرداخت. یادداشت‌ها و طنز‌های وی بیشتر درباره مدرنیته بود. وی از مسائل اجتماعی غافل نبود.

امامی بیان کرد:‌ هنگامی که سیلویو برلوسکونی میلیونر معروف ایتالیا به نخست‌وزیری این کشور رسید امبرتو اکو سخت با وی درافتاد و سبب نخست وزیری‌اش را کانال‌های تلویزیونی و مطبوعات وابسته به وی دانست. آنگاه که برلوسکونی پاسخ داد من در یک کشور دموکرات به روش دموکراسی انتخاب شدم اکو به طنز گفت: هیتلر هم اینگونه انتخاب شد. وی در سراسر عمر مدافع جهان سوم و مهاجران بود.

نگاهی به کتاب چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟ نوشتۀ اومبرتو اکو

اومبرتواکو و غلامرضا امامی در ایتالیا

مترجم «چگونه…؟» درباره دیدارش با اومبرتو اکو گفت: هنگامی که با وی در بولونیای ایتالیا دیداری صمیمانه داشتم از او خواستم که اجازه دهد کتاب «سه قصه» وی را به فارسی ترجمه کرده و نشر دهم. با لبخندی صمیمی و با فروتنی فراوان گفت کشور شما که به کپی رایت پایبند نیست! چگونه اجازه می‌خواهید؟ گفتم از نظر اخلاقی. به صمیمیت پذیرفت.

وی افزود: وقتی که شنید کتاب «گل سرخ» او از زبان انگلیسی به فارسی نشر یافته متعجب شد و گفت چرا ناشر و مترجم حتی یک نسخه از کتاب را به عنوان نمونه برایم نفرستادند. گفتم که قول می‌دهم برایتان بفرستم و چنین کردم. کتاب «سه قصه» با رضایت وی و پرداخت کپی رایت نشر یافت و با استقبال هم‌میهنان عزیرم روبه رو شد. آنگاه در پی آن برآمدم که شاهکار دیگر وی کتاب «چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟» را به فارسی برگردانم. همچون کتاب «سه قصه» ناشر کتاب (کتاب کوچه) با ناشر ایتالیایی تماس گرفت و با پرداخت حق کپی رایت خرسندم که «چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟» به زیبایی از زبان اصلی ایتالیایی به فارسی نشر یافت.

این مترجم درباره شخصیت اومبرتو اکو گفت: در چشم من اکو چهره یگانه فروتن روزگار بود. در نخستین برخورد با وی دیوارها از میان برداشته می‌شد. یکبار در گفت‌وگویی درباره مولانا سخن به میان آورد و اکو را شیفته مولوی دانستم.

امامی اظهار کرد: اومبرتو اکو گفتم که شبیه داستان «سه فضانورد»‌اش را قرن‌ها پیش مولانا در قصه «عنب، ازوم و انگور» بیان کرده است، او گفت نمی‌دانستم. گفت‌وگو به اینترنت رسید؛ او در مصاحبه‌ای گفته بود:«کامپیوتر وسیله هوشمندی نیست که به احمق‌ها کمک کند، بلکه وسیله‌‌ای احمقانه‌ است که فقط به دست هوشمندان به کار می‌افتد.» وی از گسترش بی‌امان اینترنت شکوه داشت؛ با فروتنی رو کرد به من و گفت تو چه می‌گویی؟ این شعر مولانا را برایش خواندم:
آب در کشتی هلاک کشتی است آب در بیرون کشتی پشتی است
و افزودم ما را از اینترنت گریزی نیست اما اینترنت باید در خدمت ما باشد نه ما برده اینترنت شویم. و او گفت چه زیبا، می‌دانم که مولانا زاده بلخ است. همان جایی که اکنون تروریست‌ها بیداد می‌کنند.

مترجم «دلدادگان» با اشاره به این که اکو در برخوردهای جهانی هرگز جانب انصاف را از یاد نبرد بیان کرد: پس از شب پر وحشت ترور داعشیان در پاریس در مصاحبه‌ای اکو بانگ برآورد که:
-این درست نیست جنایتی را که داعش در پاریس انجام داد به همه مسلمانان نسبت دهیم و عمومیت بخشیم. آنچنان که صحیح نیست بر پایه روش‌ها و کارهای «چزاره بورجیا» درباره مسیحیت قضاوت کنیم. اکو پیش از آن نیز گفته بود: -جهان پر از مردمی است که از کتاب‌هایی سخن می‌گویند که نخوانده‌اند و در شمار آنان کسانی هستند که می‌گویند قرآن را می‌شناسند اما هرگز لای قرآن را باز نکرده‌اند.

او همچنین گفت: اکو یگانه‌ای بود در فروتنی در ارتباط با مردم. در برج عاج ننشسته بود و در تمام مسائل اجتماعی روزگار موضع می‌گرفت؛ این گونه نبود که چون چهره شهره جهانی بود خود را فراتر از دیگران بی‌انگارد. همه او را دوست داشتند. به یاد دارم هنگامی که در بولونیا یا میلان به خیابان می‌آمد صف‌های بزرگی از مردم و دوست‌دارانش با وی به گفت‌وگو می‌پرداختند.

وی با بیان این که اکو در حقیقت همچون یک ایتالیایی مهربان و صمیمی نه تنها با مردم ایتالیا بلکه با تمامی کسانی که او را می‌شناختند به خوبی رفتار می‌کرد و دریایی بود عمیق؛ اظهار کرد: کتاب‌خانه‌ای که از وی به یادگار مانده است کتاب‌خانه‌ای شگفت است که هزاران جلد کتاب در آن گردآمده است.

او در ادامه بیان کرد: اکو فیلسوف انسانی همه سو نگر بود و همانگونه که با تعصب و خشونت روی خوشی نداشت به همان سان به صلح و تفاهم جهانی دلبسته بود. هرگز گمان نمی‌کرد که چون فیلسوفی جهانی است و متفکری نامی از اوضاع زمانه و از آرزوها، آلام، امید‌ها، رنج‌های مرمش و مردم جهان بی خبر بماند.

غلامرضا امامی درخصوص ترجمه آثار دیگر اومبرتو اکو اظهار کرد: هم اکنون دو شاهکار دیگر اکو در دست نشر است. نخست روایتی زیبا و حکایتی بس دل‌انگیز از وی با نام «دلدادگان» که توسط نشر پرتقال منتشر خواهد شد. دیگر کتاب «فاشیسم ابدی» مجموعه نوشته‌های اجتماعی اکو درباره روزگار که توسط کتاب گویا نشر خواهد شد.

انتشارات کتاب کوچه کتاب «چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟» اثر اومبرتو اکو و ترجمه غلامرضا امامی را با شمارگان 1000 نسخه، در 212 صفحه و بهای 38000 تومان منتشر کرد.