تحسین برانگیزها

بهترین آهنگ‌های فرهاد مهراد

(به بهانۀ سالمرگ فرهاد مهراد)

فرهاد مهراد از خوانندگان موج نوی موسیقی ایران است که از دَرد مردم سخن می گفت. آنچه او را از دیگران متمایز کرد، خواندن ترانه‌های اجتماعی بود که در آثار موسیقی وی متبلور شد و در نهایت با سرود «وحدت» برای مردم ایران نام خویش را جاودانه ساخت.

خواننده و آهنگسازی از تبار حقیقت، مرد تنهای کوچه‌های بی‌انتها و فریادگر آزادی، ایمان و آگاهی بود. سخن از او که به میان می آید، دوستدارانش از یک طرف به یاد ترانه های ماندگاری می افتند که با صدای بی تکرارش در ذهن هایشان حک شد و از طرفی دیگر روزهایی را مرور می کنند که خواننده محبوب آنان به دور از موسیقی، کنج عزلت گزید. «فرهاد مهراد» فردی بود که پرچم هنر جدی و اندیشمندانه موسیقی مدرن معاصر ایران را بر بلندای همت بی‌همتای خود به اهتزاز درآورد.

وی در 29 دی 1322 خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. از همان دوران کودکی به موسیقی گرایش پیدا کرد و در دوران مدرسه پی به علاقه و توانایی‌ خود به رشته زبان و ادبیات فارسی ‌برد و در کنار موسیقی تبدیل به دیگر دغدغه اش شد و او را متمایل به ادامه تحصیل در رشته ادبیات کرد اما با مخالفت عموی بزرگش که در غیاب پدرش سرپرستی خانواده را برعهده داشت، روبرو شد و در رشته طبیعی ادامه تحصیل داد. همین نداشتن علاقه‌ به این رشته و دروس آن دلیلی بر ترک تحصیل او در کلاس یازدهم شد.

آغاز فعالیت در موسیقی

فرهاد پس از ترک تحصیل به طرف نوازندگی و موسیقی رفت و به صورت خودآموز و با کمک همسایه ارمنی خود، نوازندگی گیتار و پیانو را فراگرفت و چندی بعد به وسیله همان هم محلی‌ ارمنی، گروه چهار «بچه جن» را تشکیل داد و در آن گروه به کار نوازندگی و اجرای برنامه در کلاب‌های گوناگون مشغول شد. پس از مدتی این گروه برای اجرای برنامه‌ای که از طرف مدیریت «هتل خورشید» برای کارکنان باشگاه شرکت نفت ترتیب داده شده بود، به اهواز رفت. در اجرای شب نخست، رهبر ارکستر به علت حضور نداشتن خواننده گروه از او می‌خواهد که علاوه بر نوازندگی به عنوان خواننده نیز گروه را همراهی کند و او نیز با یکبار دوره کردن متن ترانه و آهنگ، برنامه را به روی صحنه برد.

ترانه های اجتماعی

این خواننده در 1348 خورشیدی از طرف اسفندیار منفردزاده که در آن زمان به دنبال صدای جدیدی برای ترانه «مرد تنها» با آهنگی از خودش برای فیلمی به کارگردانی «مسعود کیمیایی» بود، انتخاب و پیشگام از خوانندگان دیگر، سرآغازی برای اجرای ترانه‌ای نوین با مضمونی اجتماعی در نخستین موسیقی متن فیلم شد.

این ترانه در 1349 خورشیدی هم زمان با اکران فیلم به شکل صفحه موسیقی انتشار یافت و تبدیل به پرفروش ترین‌ها شد زیرا به گفته خود فرهاد «تنها مایل به اجرای ترانه‌هایی بود که بتواند آن‌ها را حس کند و زبان حال او باشد یا اینکه دارای پیام و بیانگر معضلی از اجتماع باشد».

پس از این ترانه در 1350 خورشیدی ترانه «جمعه» را برای فیلم «خداحافظ رفیق» ‌خواند که بسیار مورد توجه قرار گرفت و به عنوان صدای اعتراض شناخته شد. پس از آن ترانه «خسته» را به آواز درآورد و در سال‌های بعد نیز ترانه‌های «اسیر شب، شبانه 1 و 2، هفته خاکستری، گنجشکک اشی مشی، سقف، آوار، کودکانه، وحدت و نجواها» را خواند. وی در اواخر دهه 50 خورشیدی با «پوران گلفام» ازدواج و تا پایان عمر نیز با او زندگی کرد.

طنین وحدت پس از پیروزی انقلاب

یک روز پس از انقلاب اسلامی در ایران؛ یعنی در 23 بهمن 1357 خورشیدی صدای فرهاد در ستایش آزادی و آزادگی در تلویزیون ملی طنین انداز شد. در واقع او نخستین خواننده‌ای بود که صدایش پس از پیروزی انقلاب شنیده شد.

از منع کار تا کنسرت در تهران

پس از انقلاب اسلامی فرهاد تا مدّت‌ها از کار منع شد تا اینکه سرانجام در 1373خورشیدی آلبوم «خواب در بیداری» را منتشر کرد که چند ترانه فارسی و انگلیسی را در بر داشت. در این آلبوم او تنها با نواختن یک آلت موسیقی، یعنی پیانویی که خود آن را می‌نواخت آهنگسازی ترانه‌های فارسی و انگلیسی اش را برعهده گرفته بود که برای نخستین بار چنین شیوه‌ای که آهنگ یک اثر موسیقی با ساده‌ترین شکل خود، یعنی نواختن تنها یک ساز مانند پیانو یا گیتار به اجرا درآید، از طرف او صورت گرفت که در اجراهای کنسرت هایش نیز پایدار ماند.

فرهاد در جمعه 9 دی 1373خورشیدی در سینما «سپیده» روی صحنه رفت. استقبال مخاطبان بلیت‌های کنسرت را سه روزه به اتمام رساند و او میان صدها تَن خواند و شبی تاریخی ساخت. چند سال بعد در فروردین 1376خورشیدی کنسرت دیگری را در هتل «استقلال» تدارک دید اما این کنسرت به دلیل مسایلی که مشخص نیست و تنها چند ساعت مانده به اجرا لغو شد.

فرهاد در 1374 خورشیدی نخستین کنسرت خود را در کلن آلمان اجرا کرد و در 1376 خورشیدی آلبوم وحدت او نیز از طرف فردی ناشناس منتشر شد. همچنین در سال 1377 خورشیدی آلبوم «برف» را نیز منتشر کرد.

از رأی به اصلاحات تا دعا برای حجاریان

فرهاد در جریان انتخابات هشتمین دوره ریاست جمهوری در دوم خرداد 1376 خورشیدی به «سیدمحمد خاتمی» رای داد. به گفته همسرش شب تا صبح نخوابید و «خبر پیروزی خاتمی را با هیجان عجیبی به من داد.» پوران گلفام به ماهنامه «اندیشه پویا» گفته است: «ترور سعید حجاریان فرهاد را خیلی ناراحت کرد. شنید که گفته‌اند برای سلامتی آقای حجاریان جلوی بیمارستان سینا بیایید و دعا کنید. فرهاد جلوی بیمارستان نرفت اما دعا کرد. او اعتقادات خاصی برای خودش داشت. هم مذهبی بود و هم عرفانی. 48 ساعت در اتاق آکوستیو خودش برای سلامتی حجاریان دعا کرد. به من هم گفت باید دعا بخوانیم. وقتی شنید آقای حجاریان از کما خارج شده خیلی خوشحال شد. به فرهاد گفتم ببین! دعاهایت کارساز شد. او هم گفت این نتیجه دعای چندین هزار نفر است که من یکی از آن‌ها بودم. خیلی عصبانی بود از اینکه چرا باید کسی مثل حجاریان ترور شود. از آن به بعد بود که از برخی اتفاقات حرص می‌خورد».

«سعید حجاریان» فعال سیاسی در یادداشتی نوشته است: «بعد از مرگ فرهاد باری شنیدم که او از علاقه‌مندان سیاست‌های اصلاح‌طلبانه بوده و بدون هیچ پروپاگاندی در برخی برنامه‌های اصلاح‌طلبان شرکت می‌کرده است. من این را بعد از مرگ فرهاد شنیدم و عجیب است که سیاستمداران ما به سرمایه‌های اجتماعی خود توجهی ندارند. سرمایه‌ها را نمی‌شناسند و تلاشی برای کشق و یافتن آن‌ها در جامعه نمی‌کنند. به قول امروزی‌ها سیاستمداران از سلبریتی‌های جامعه غافلند».

جایگاه فرهاد

آنچه که فرهاد مهراد را از دیگر خوانندگان هم نسل خویش متمایز می کند، خواندن ترانه های اجتماعی است. عنصری که در مضامین تمامی ترانه های او به چشم می خورد و از این رو وی را به عنوان یکی از نخستین خوانندگان سیاسی ایران می شناسند.

فرهاد صدای خاص و سبک خاص خودش را در اجرا داشت و یکی از اسطوره های موسیقی پاپ ایران است. وی آنقدر خوب کار کرد که با وجود ممنوعیت هایی که برایش ایجاد شد، هنوز مورد توجه است.

سرانجام فرهاد مهراد

سرانجام این خواننده و آهنگساز از 1378خورشیدی به بیماری هپاتیت C مبتلا شد و در نتیجه عوارض کبدی ناشی از آن در خرداد 1381 خورشیدی، مرد تنهای دیار نغمه و آواز چمدان‌هایش را بست و برای درمان به دور دست ها سفر کرد و به لیل فرانسه رفت اما در 9 شهریور همان سال پس از مدتی اغما در بیمارستان، در 59 سالگی کودکانه آغوش گشود تا جاودانگی را تجربه کند. پیکر این خواننده در قبرستان تیه پاریس به خاک سپرده شد.

منبع: irna

بهترین آهنگ‌های فرهاد مهراد

مطالب بیشتر