نگاهی به کتاب مثل آب برای شکلات از لورا اسکوئیل

نگاهی به کتاب مثل آب برای شکلات از لورا اسکوئیل

سرش را چرخاند و چشمانش در چشمان پدرو گره خورد. همان لحظه فهمید وقتی مایه خمیر را توی روغن داغ می اندازند، چه حالی پیدا می کند.

تیتا دختر کوچک یک خانواده مزرعه‌دار مکزیکی است. پس از دنیا آمدن او پدرش از دنیا می رود و او به همراه مادر و دو خواهرش زندگی می کند. پس از مرگ پدر و بر اثر تالمات حاصل از آن شیر مادر خشک می شود و ناچاراٌ تغذیه تیتا به عهده آشپز خانواده که پیرزن اهل دلی‌ست می افتد و تیتا خواه ناخواه در آشپزخانه بزرگ می شود و … تیتا بزرگ می شود و در 16 سالگی عاشق “پدرو” می شود و او نیز همچنین … چون داستان مربوط به چند نسل قبل است! لذا پسر بعد از عاشق شدن با پدرش به خواستگاری دختر می رود. اما در آن منطقه سنتی است که دختر کوچک خانواده حق ازدواج ندارد و می بایست تا زمانی که مادر در قید حیات است از او نگهداری کند! مادر که زن سنت‌گرای مستبدی است با این ازدواج مخالفت می کند و به خواستگار می گوید که اگر واقعاً قصد ازدواج دارد می تواند با روسورا که دو سال از تیتا بزرگتر است ازدواج کند و خوب خیلی طبیعی است که پدرو هم جواب مثبت می دهد و ازدواج سر می گیرد و محل سکونتشان می شود همین مزرعه و خودتان حسابش را بکنید که حضور عاشق و معشوق در یک مکان (البته عشقی که حالا پسوند ممنوعه را دارد) و زیر یک سقف، چه اتفاقاتی را در پی دارد و … 

همانگونه که اشاره شد تیتا در آشپزخانه تربیت می شود و در نتیجه در آشپزی تبحری خاص دارد. کتاب در 12 فصل نوشته شده است و هر فصل با معرفی مواد لازم برای طبخ یک غذای مخصوص آغاز می شود و در خلال روایت و شرح ماجراها طرز تهیه آن غذا نیز آموزش داده می شود که این از نکات بارز کتاب است.

تیتا در مقابل سنت و بی عدالتی های ناشی از اقتدار سنت‌های غیر منطقی مقاومت‌هایی می کند ولی به نظر می رسد که او بیشتر نقش قربانی دارد تا قهرمان مبارزه و البته نباید هم انتظاری فراتر از این داشته باشیم چرا که:

از این که بگذریم برای تیتا تمام خوشی عالم در شکوه غذا خلاصه شده بود. برای کسی که تمام دانسته‌هایش از زندگی در چهارچوب آشپزخانه محدود بود، فهم جهان خارج از این محدوده کار ساده ای نبود.

آیا پدرو عاشق است؟ شاید برای شمای خواننده این متن جواب ساده گزینه خیر باشد اما پدرو هم برای کار خود (ازدواج با خواهر تیتا) دلیلی دارد. او در جواب به پدرش که او را برای قبول وصلت شماتت می کند، می گوید:

معلوم است که سر حرفم هستم. اما وقتی به آدم می گویند هیچ راهی برای ازدواج با دختری که دوستش داری وجود ندارد و تنها راه بودن در کنار او، ازدواج با خواهرش است اگر تو جای من بودی همین کار را نمی کردی؟

ما البته از جواب پدر آگاه نمی شویم ولی احتمالاً گفته است پسرم “با ما بِه از این باش که با خلقِ جهانی! حقیقتاً این توجیه پدرو آدم را قانع که نمی کند هیچ، حرص آدم را نیز در می آورد. این آقا هیچ تلاشی نمی کند بعد می گوید هیچ راهی وجود نداشت! 

بگذریم… کتاب خوب و خوشخوانی بود و صحنه‌هایی جالب توجه از اقتدار سنتی مادر داشت:

نمی توانست خود را از این حس خلاص کند که هر لحظه ممکن بود مجازات خوفناکی از آسمان بر سرش نازل شود: الطاف ویژه ماما النا برای او. با این احساس بیگانه نبود. همان ترسی بود که هر وقت بدون استفاده از دست نوشته آشپزی می کرد، همراهش بود. همیشه می دانست وقتی این کار را بکند، ماما النا می فهمد و به جای آن که او را برای ابتکارش تشویق کند، به دلیل خودسری‌هایش به باد ناسزا می گیرد و هرچه از دهانش در می آید، بارش می کند. با این همه در برابر وسوسه زیر پا گذاشتن فرامین خشک و انعطاف ناپذیری که مادرش در آشپزخانه … و زندگی به او تحمیل می کرد، نمی توانست مقاومت کند.

از قسمت‌های قابل توجه کتاب نیز می توان به این مطلب کلیدی اشاره کرد:

هر یک از ما با یک قوطی کبریت در وجودمان متولد می­‌شویم اما خودمان قادر نیستیم کبریت‌ها را روشن کنیم؛ همان‌طور که دیدی برای این کار محتاج اکسیژن و شمع هستیم. در این مورد، به عنوان مثال اکسیژن از نفس کسی می‌­آید که دوستش داریم؛ شمع می‌تواند هرنوع موسیقی، نوازش، کلام یا صدایی باشد که یکی از چوب کبریت ها را مشتعل کند. برای لحظه‌ای از فشار احساسات گیج می‌شویم و گرمای مطبوعی وجودمان را در بر می‌گیرد که با مرور زمان فروکش می‌کند، تا انفجار تازه­ای جایگزین آن شود. هر آدمی باید به این کشف و شهود برسد که چه عاملی آتش درونش را پیوسته  شعله‌ور نگاه می­دارد. و از آنجا که یکی از عوامل آتش‌­زا همان سوختی است که به وجودمان ­می‌رسد، انفجار تنها هنگامی ایجاد می‌شود که سوخت موجود باشد. خلاصه کلام، آن آتش غذای روح است. اگر کسی به موقع درنیابد که چه چیزی آتش درون را شعله­‌ور می‌­کند، قوطی کبریت وجودش نم بر می­‌دارد و هیچ‌یک از چوب کبریت هایش هیچ‌وقت روشن نمی‌شود.

اگر چنین شود؛ روح از جسم می‌گریزد و در میان تیره‌ترین سیاهی‌ها سرگردان می‌شود. بیهوده می‌کوشد برای سیر کردن خود غذایی بیابد. غافل از آن که تنها جسمش که سرد و بی‌دفاع گذاشته قادر بوده غذا تهیه کند. همین و بس… به همین دلیل باید از افرادی که نفسی سرد و افسرده دارند پرهیز کنیم. حتی حضورشان هم می‌تواند شعله‌ورترین آتش‌ها را خاموش کند.

کتاب این نویسنده مکزیکی که در لیست 1001 کتاب نیز حضور دارد توسط خانم مریم بیات ترجمه و توسط انتشارات روشنگران و مطالعات زنان منتشر شده است.

منبع میلۀ بدون پرچم

نگاهی به کتاب مثل آب برای شکلات از لورا اسکوئیل

مطالب بیشتر

1. تأملاتی در رمان قند هندوانه نوشتۀ براتیگان
2. نگاهی به سفر به انتهای شب سلین
3. مرشد و مارگاریتا اثر بولگاکف
4. در دنیای قشنگ نو چه می‌گذرد؟
5. شاعرانگی در داستان‌های بیژن نجدی

نگاهی به کتاب مثل آب برای شکلات از لورا اسکوئیل