درس‌های دوست‌داشتنی

قطعۀ سوم تائوت چینگ همراه با تفسیر

دانلود آهنگ

قطعۀ سوم

به نمایش گذاشتن ارزش‌ها موجب اختلاف می‌شود

اگر آنچه دارید را بیش از اندازه بزرگ جلوه دهید

دیگران را به دزدیدن آن ترغیب می‌کنید.

با نشان ندادن آنچه دیگران آرزویش را دارند،

در آنان آشفتگی ایجاد نمی‌کنید.

فرزانه با تهی کردن ذهن‌ها و دل‌ها؛

سست کردن جاه‌طلبی‌ها و تقویت ریشه‌ها حکم می‌راند.

بی‌عملی را بیازما…

وقتی عملت خالصانه و فداکارانه است

هرچیزی در جای مناسب خود قرار می‌گیرد.

منبع

تائوت چینگ

لائوتزه

ترجمه فرشید قهرمانی

نشر مثلث

در بند اول این حکمت، از عدم نمایش داشته‌ها و عقاید و پرهیز از روح جدلی صحبت رفته است. لائوتزو ما را به مستور زیستن و خاموشی دعوت می‌کند. زیرا نتیجۀ نمایش بروز جنگ با دیگرانی است که به انکار ارزش‌های ما برمی‌خیزند. ارزش‌های متفاوت سرچشمۀ اختلاف و نزاع است بنابراین بر انسان است که آن را شخصی قلمداد کند و برای خود و در قلبش عزیز دارد.

چون که بی‌رنگی اسیر رنگ شد

موسیی با موسیی در جنگ شد

این بند «دلرحمی» انسان با دیگران را سفارش می‌کند از طریقِ خوشبختی و شادی خود را در چشم دیگران نترکاندن (شبیه کاری که در شبکه‌های اجتماعی یک رسم تنش‌زا شده است.) لائوتزو قرن‌ها پیش این وضعیت را پیش‌بینی کرده و گفته است:

«اگر آنچه را دارید بیش از اندازه بزرگ جلوه دهید،

دیگران را به دزدیدن آن ترغیب می‌کنید.»

این دزدیدن می‌تواند در ابعاد خیلی بزرگ باشد. مانند کسانی که با برانگیخته شدن احساسات منفی‌شان بخواهند به جان و مال دیگران صدمه بزنند یا در ابعاد کوچک که این روزگار هزاران موردش را در روز می‌بینید و آن نوشتن نظرات تند و دشمنانه و خشونت‌بار برای کسی است که احساس می‌کنید دارد با نمایش داشته‌های خود ناکامی دیگران را به خاطرشان می‌آورد.

بنابراین این فراز دعوت به رحم میان انسان‌هاست. رحم به خود برای در تیررس بدخواهی دیگران قرار نگرفتن و رحم به دیگران که با دیدن خوشبختی بقیه ممکن است یاد بدبختی خودشان بیفتند و درصدد تخریب و آسیب زدن بر بیایند.

فرزانه با تهی کردن ذهن‌ها و دل‌ها؛

سست کردن جاه‌طلبی‌ها و تقویت ریشه‌ها حکم می‌راند.

در این بند تائو می‌خواهد با تهی کردن ذهن و ضمیر و قلب خود از رقابت‌طلبی و برانگیختن حساسیت دیگران به جای جلو زدن و برنده شدن و پیشرفت، تنها در فکر بلوغ و رشد باشیم.

خیلی اوقات آدم‌ها دیگران را شکست داده‌اند اما پیروز نشده‌اند. صرف برتری بر دیگران به معنای قد کشیدن و بالندگی نیست چه بسا اتفاقاً برخی کامیابی‌ها که مایۀ هلاک انسان را فراهم آورد. بنابراین انسانِ خردمند به ریشه‌ها و رشد می‌اندیشد به تعالی، نه به جلو زدن و با حرص دیگری را از سر راه برداشتن.

نتیجۀ این نوع تفکر خالی از حس پیشی گرفتن حکم راندن بر قلب و روح دیگران و کنار آن‌ها ایستادن است، نه کنار زدنشان.

در فراز سوم لائوتزو از ما می‌خواهد رها کردن را بیاموزیم. «بی عملی را بیاموز» یعنی یاد بگیر قرار نیست همیشه اقدام کنی، گاهی هیچ کاری نکردن تمام کاری است که باید انجام دهیم زیرا اساس آن اعتماد به نیرویی برتر است. حافظ در این زمینه می‌گوید:

تو با خدای خود انداز کار و دل خوش دار

که رحم اگر نکند مدعی خدا بکند

در سطر بعدی او از عمل فداکارانه و خالصانه حرف می‌زند. عمل فداکارانه در نگاه لاتوئزو از عمل بدون رقابت و بی‌چشمداشت پاداش و بی‌عملی (توکل و اعتماد به نیرویی برتر) تشکیل می‌شود. حافظ در بیتی به بهترین نحو این مفهوم به ظاهر متناقض و عمل و بی‌عملی را به تصویر کشیده است:

گرچه وصالش نه به کوشش دهند

هر قدر ای دل که توانی بکوش

اصل بر بی‌عملی‌ست و توکل اما این امر انسان را از عمل خالصانه بی‌نیاز نمی‌کند. مولانا در همین مفهوم می‌فرماید:

گفت پیغمبر به آواز بلند با توکل زانوی اشتر ببند

توکل همان بی‌عملی و بستن زانوی اشتر عمل است.

قطعۀ سوم تائوت چینگ همراه با تفسیر

مطالب بیشتر