با فلسفه
بزرگترین فایدۀ چند خدایی
بزرگترین فایدۀ چند خدایی
اینکه فرد، خود آرمان خاص خویش را تعیین کند و از طریق آن قوانین، لذتها و حقوق خود را بسازد تاکنون به عنوان دهشتناکترین تخلف انسانی تلقی و فینفسه بتپرستی محسوب شده است. در واقع معدود افرادی که جرئت کردند این کار را انجام دهند همیشه با این جمله خود را توجیه کردهاند که: «من این کار را نکردم، بلکه خدایی مرا وسیله قرار داد.» نیرویی شگفتانگیز، و هنر اعجاببرانگیز خلق خدایان، یعنی چند خدایی بود، که موجب شد این غریزه خود را تخلیه و تلطیف نموده و به نجابت و کمال دست یابد؛ زیرا این غریزه در ابتدا فقط تمایلی ضعیف و مبتذل، همانند خودخواهی، سرپیچی و حسد بود. خصومت با این غریزۀ آرمان شخصی در قدیم قانون هر اخلاق محسوب میشد. در آن زمان فقط یک هنجار، یعنی «انسان» وجود داشت و هر ملتی معتقد بود که نمونه کاملی از آن را در اختیار دارد. اما هرکس حق داشت که ورای خود و در جهانی برتر و دوردست هنجارهای بسیار مشاهده کند:
هیچ خدایی، منکر و منافی خدای دیگری محسوب نمیشد. در آن جهان برتر بود که انسانها برای خود فردیت و برای حق فردی خود احترام قائل شدند.
ابداع خدایان، انواع قهرمانها و اَبَر انسانها و نیز ابداع انسانِ برابر و انسانِ زیردست، ابداع کوتوله، پری، آدم اسبی، جن، دیو و شیطان همه مقدمات ارزشمندی بود برای توجیه خواستههای ضمیر پنهان و حاکمیت فرد. آزادی یک خدا در ارتباط با سایر خدایان سرانجام به هماهنگی این آزادی با قوانین و آداب و رسوم همسایگان منتهی شد. در مقابل، تک خدایی به عنوان نتیجۀ جزمیِ اندیشۀ انسانِ معمولی_ یعنی اعتقاد به خدایی معمولی که جز او بقیۀ خدایان دروغین هستند_ شاید تا به امروز، بزرگترین خطر بشریت بوده است.
انسان از جانب این تک خدایی مورد تهدید بود. این تهدید، «فکری ثابت» بود که اکثر انواع دیگر حیوانی، تا آنجا که ما میدانیم، قبلاً به آن دست یافته و در عالم حیوانی همه به یک حیوان عادی واحد و یک نمونۀ آرمانی از نوع خود اعتقاد پیدا کرده و اخلاق رایج را در پوست و گوشت خود تطبیق دادهاند.
انسان در چند خدایی اولین تجسم اندیشۀ آزاد، چندگانگی اندیشۀ انسان، یعنی قدرت خلق چشمانی نو و شخصی، چشمانی پیوسته نوتر و شخصیتر، را مشاهده میکند. از میان تمام حیوانات، تنها انسان است که خود را از نگرشهای ثابت و افقهای جاودانی رها میکند.
منبع
حکمت شادان
فردریش نیچه
مترجمان: جمال آل احمد
حامد فولادوند
سعید کامران
نشر جامی
چاپ هفتم
صص 206-204
بزرگترین فایدۀ چند خدایی
شاید دوست داشته باشید
- چند سروده از فردریش نیچه
- قسمتهایی از کتاب چنین گفت زرتشت
- درمان دردهای زندگی به سبکِ نیچه
- انتقام مثبت از نظر نیچه
- منشأ شعر از نگاه نیچه
-
اختصاصی کافه کاتارسیس3 هفته پیش
«گوشماهی» با صدای آیلا کریمیان
-
کارگردانان ایران4 هفته پیش
«شمس پرنده» شاهکار پری صابری
-
معرفی کتاب2 هفته پیش
«خداحافظ آنا گاوالدا»: از جادۀ ادبیات به سوی تابناکترین گلها…
-
مصاحبههای مؤثر4 هفته پیش
محمدعلی بهمنی و روح نیماییاش…
-
تحلیل نقاشی4 هفته پیش
رمانی دربارۀ «دختری با گوشوارۀ مروارید»
-
موسیقی کلاسیک4 هفته پیش
Canon in D شاهکار یوهان پاخلبل
-
معرفی کتاب3 هفته پیش
نگاهی به مجموعۀ «تاریخ و ادبیات» نوشتۀ محمد دهقانی
-
مهدی اخوان ثالث2 هفته پیش
پادشاه فصلها، پاییز…