شاعران ایران

سهراب سپهری چه کتاب‌هایی مطالعه می‌کرد؟

بخش عمده‌ای از کتاب‌های فارسی که سهراب می‌خواند، در کتابخانۀ خصوصی برادرمان، زنده یاد منوچهر سپهری وجود داشت.

در این کتابخانۀ نُه هزار جلدی دیوان اشعار و آثار شعرا و عرفا و فلاسفۀ بزرگ ایران، فرهنگ‌های مختلف لغت و نیز شاهکارهای ادبی جهان و کتاب‌های بسیاری در زمینه‌‌های گوناگون دیده می‌شد که اغلب آن‌ها با نظر و پیشنهاد سهراب، در طول سال‌ها جمع‌آوری و خریداری شده بود. کتاب‌های چندی هم دربارۀ مذاهب و ادیان مختلف جهان و از جمله شرق دور در آن به چشم می‌خورد.

سهراب کتاب‌هایی دربارۀ ذن به زبان دیگر داشت. او نخستین کتاب فارسی را که دکتر پرویز فروردین در این مورد نوشته است، برای مطالعه به من داد. کتاب سال 1351 چاپ شده و نویسنده در مواردی از شعرهای کتاب حجم سبز سهراب مثال آورده است. سهراب تحت تأثیر ایجاز و فصاحت و بلاغت کلام قرآن کریم می‌گفت:

کتاب آسمانی ما، گذشته از جنبۀ الوهیت و تقدّسش از باارزش‌ترین شاهکارهای ادبی جهان است.

او مولوی را بزرگترین شاعر و عارف تمام دوران‌های تاریخ شرق می‌شناخت و شیفتۀ شعرهای شورانگیز دیوان شمس بود. غزلیات حافظ را نیز به دیدۀ اعجاب و تحسین می‌نگریست.

در یکی از روزهای پایان عمر در بستر بیماری، هنگامی که دربارۀ منصور حلاج سخن می‌گفت به من توصیه کرد حتما کتاب تذکرهالاولیا، شیخ عطار را که شرح حال و کرامات عارفان نامی است، بخوانم.

و اما بخش دیگر کتاب‌های مورد نیاز فرانسه و انگلیسی را اغلب توسط کتاب‌فروشی لاروس سفارش می‌داد. کتاب‌هایی هم در زمینۀ نقاشی، معماری و حتی پزشکی و ریاضیات در کتابخانه‌اش به چشم می‌خورد.

متأسفانه کتاب‌های سهراب ناآگاهانه واگذار شد. شخص دریافت‌کننده گویا به طور ضمنی قول داده بود که در موقع لزوم آن‌ها را برای استفاده در اختیار بگذارد. اما از این کار سر باز زد و همین موضوع هنگام ویرایش کتاب اتاق آبی مشکلاتی پدید آورد که جبران‌ناپذیر می‌نماید. از این گذشته، کسانی که احیاناً مایل به پژوهش و تحقیق دربارۀ خط سیر فکری سهراب باشند، بدون دسترسی به کتاب‌هایش کمتر راه به جایی می‌برند.

سهراب تعدادی از شعرهای ژاپنی را از انگلیسی به فارسی و نیز برخی از شعرهایش را به زبان فرانسه برگردانده است. شماری از اشعار او هم توسط دوستش آقای دکتر داریوش شایگان با نظر و همفکری سهراب ترجمه و در پاریس چاپ شده است. مقدمۀ این کتاب را دکتر شایگان نگاشته است. وقتی که ایشان برای عیادت سهراب به لندن آمد، این نوشته را در اختیار وی گذاشت و او بعد از مطالعۀ آن به من گفت:

«این درست‌ترین و بهترین مطلبی است که تاکنون دربارۀ آثارم نوشته‌اند.»

کتاب تحت عنوان واحۀ سبز در سال 1982 (1360-61) در پاریس چاپ و منتشر شد.

شعرهای سهراب گذشته از زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی و عربی، در سال‌های اخیر به زبان‌های اسپانیولی، ترکی و سوئدی هم ترجمه شده است.

برگردان شعرها به زبان اسپانیولی توسط خانم کلارا جینز شاعر، نویسنده و مترجم صورت گرفته است. به اعتقاد مترجم، سروده‌های سپهری شعر عرفانی ایران را به شعر امروز جهان می‌پیوندد.

برگردان ترکی اشعار به وسیلۀ شیرین مهران خانم ایشیک تابار گنچر انجام شده است.

پروفسور بواتاس نیز منظومۀ صدای پای آب سهراب را به زبان سوئدی برگردانده است.

منبع