نقد و بررسی کتاب
نگاهی به کتاب روان اسطوهشناسی: فرهنگ روانرنجوریهای اسطوره نوشته دکتر نسرین شکیبی ممتاز
نگاهی به کتاب روان اسطوهشناسی: فرهنگ روانرنجوری اسطوره نوشته دکتر نسرین شکیبی ممتاز
رویکردروانشناسی اسطوره یکی از رویکردهای نقد ادبی نوین است که بیشتر براساس آرای زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ و شاگردان و پیروان ایشان شکل میگیرد و در حوزه داستانهای اسطورهای، افسانههای پریان و روایتهای عامیانه قابلیت و استعداد تحلیلهای قابلِ توجهی از خود نشان داده است.
بنمایهها و زیرساختهای اسطورهای بهویژه مقولههای قهرمان و اعمال قهرمانی و بررسی آنها با دانش روانشناسی نوین پایه و اساس این رویکرد را تشکیل میدهند. مضمون مشترک در این قبیل داستانها پرسش از مفهوم اسطوره، جایگاه آن در روند شکلگیری داستانها و قصهها و رابطهاش با انسان و حیات درونی و روانی اوست. ازاینرو باتوجه به اهمیت و محوریت اسطوره در برخی داستانها میتوان به این نتیجه دست یافت که تحلیل روانکاوانه اسطورهها بسیاری از زوایای پنهان روح بشر را که درک آنها جز از طریق کنکاشهای روانکاوانه میسر نیست، آشکار میسازد. بدین ترتیب روانشناسی با ابزارها و راهکارهای خاص خود، چهره نوینی از اسطورهها، شخصیتها و موقعیتهای اسطورهای را بازمی نماید و به خواننده خود نشان میدهد.
مقدمه
بررسى اسطورهها و توجه به نقش و کارکرد آنها در تبیین ساختارهاى مختلف جوامع بدوى و مدرن مستلزم توجه به اهمیتى است که در نقد آثار ادبى ایفا
میکنند. درواقع دامنه و شمول تفسیر اسطور هاى به نوعى دامنگیر تمامى پدیدههاى طبیعى و بشرى بوده و این نوع تبیین بر همۀ گسترههاى فکرى
بررسى اسطورهها و توجه به نقش و کارکرد آنها در تبیین ساختارهاى مختلف جوامع بدوى و مدرن مستلزم توجه به اهمیتى است که در نقد آثار ادبى ایفا
میکنند. درواقع دامنه و شمول تفسیر اسطور هاى به نوعى دامنگیر تمامى پدیدههاى طبیعى و بشرى بوده و این نوع تبیین بر همۀ گسترههاى فکرى
انسان سایه افکنده است. بررسى و تجزیه و تحلیل اسطوره گذشته از شناخت جهان منوط به بررسى مؤلفهها و پیوند عناصر بیرونى با جهان ناشناختۀ درون انسان و روان اوست.
ادبیات ملل بهمثابۀ بخشى جدای ناپذیر از اسطورهها و وابسته به آنها است؛ لذا تحلیل متون ادبى به واسطۀ اشتقاق ادبیات از اسطوره، نیازمند به کارگیرى آن بخش از، نظریههاى روانشناختى است که در آراى زیگموند فروید، کارل گوستاو یونگ، اتو رانک 3 جوزف کمپبل 4، مرى لوئیز فون فرانتس 5 و… دیده میشود. به عبارت دیگر، اسطورهها بخش مهمى از روایتها، داستانها و قصهها را شامل میشوند و نقشى بنیادین در تولید انواع ادبى دارند. به این سبب میتوان گفت بسیارى از ژانرهاى روایى از اسطوره به ویژه اسطورۀ زندگى قهرمان اشتقاق مییابند.
نورتروپ فراى 6، نقاد مشهور کانادایى در کتاب تحلیل نقد7 چنین اظهار میدارد که نه تنها یک ژانر از ادبیات بلکه تمامى ژانرهاى ادبى از اسطوره به ویژه از اسطورۀ زندگى یک قهرمان اشتقاق یافتهاند. وى میان چرخۀ حیات قهرمان و چرخههاى متنوع دیگرى نظیر چرخۀ سالانۀ فصول، چرخۀ روزانۀ خورشید و چرخۀ شبانۀ خوابیدن و بیدار شدن پیوند برقرار میکند. درحقیقت پیوند میان چرخۀ زندگى قهرمان با چرخۀ فصول میراث فریزر 8 است.
ادبیات ملل بهمثابۀ بخشى جدای ناپذیر از اسطورهها و وابسته به آنها است؛ لذا تحلیل متون ادبى به واسطۀ اشتقاق ادبیات از اسطوره، نیازمند به کارگیرى آن بخش از، نظریههاى روانشناختى است که در آراى زیگموند فروید، کارل گوستاو یونگ، اتو رانک 3 جوزف کمپبل 4، مرى لوئیز فون فرانتس 5 و… دیده میشود. به عبارت دیگر، اسطورهها بخش مهمى از روایتها، داستانها و قصهها را شامل میشوند و نقشى بنیادین در تولید انواع ادبى دارند. به این سبب میتوان گفت بسیارى از ژانرهاى روایى از اسطوره به ویژه اسطورۀ زندگى قهرمان اشتقاق مییابند.
نورتروپ فراى 6، نقاد مشهور کانادایى در کتاب تحلیل نقد7 چنین اظهار میدارد که نه تنها یک ژانر از ادبیات بلکه تمامى ژانرهاى ادبى از اسطوره به ویژه از اسطورۀ زندگى یک قهرمان اشتقاق یافتهاند. وى میان چرخۀ حیات قهرمان و چرخههاى متنوع دیگرى نظیر چرخۀ سالانۀ فصول، چرخۀ روزانۀ خورشید و چرخۀ شبانۀ خوابیدن و بیدار شدن پیوند برقرار میکند. درحقیقت پیوند میان چرخۀ زندگى قهرمان با چرخۀ فصول میراث فریزر 8 است.
نگاهی به کتاب روان اسطوهشناسی: فرهنگ روانرنجوری اسطوره نوشته دکتر نسرین شکیبی ممتاز
مطالب بیشتر
-
اختصاصی کافه کاتارسیس1 ماه پیش
بریدههایی از نمایشنامۀ «رابرت اوپنهایمر و تثلیث نامقدس»
-
تحلیل داستان و نمایشنامه1 ماه پیش
چرا «اریک امانوئل اشمیت» مهم است؟
-
تحلیل داستان و نمایشنامه1 ماه پیش
جورج اورول و «جلوگیری از ادبیات»، ترجمۀ عزتالله فولادوند
-
نیما یوشیج1 ماه پیش
«برف» سرودۀ نیما یوشیج با صدای فرهاد مهراد
-
مصاحبههای مؤثر4 هفته پیش
دکتر حسن انوری: کتابهای درسی مبتذل و مضر هستند
-
اختصاصی کافه کاتارسیس4 هفته پیش
منظرۀ افتاده بر دریاچه را برمیدارم، میگذارم سر جایش…
-
تحلیل نقاشی3 هفته پیش
درنگی در جهان و آثار رامبرانت
-
هر 3 روز یک کتاب2 هفته پیش
ویلیام فاکنر و پاسخ به این سؤال: نويسنده چگونه رُماننويس جدّی میشود؟