با ما همراه باشید

به وقتِ شنیدنِ شعر

در آستانه وصیت نامۀ شاملو است

در آستانه وصیت نامۀ شاملو است

در آستانه

این شعر صرف نظر از این که کی نوشته شده بی‌درنگ پس از مرگم به هر شکل ممکن انتشار پیدا خواهد کرد و درست به تاریخ همان روز.

در مجموعۀ شعرها نیز جای آخرین شعر را خواهد گرفت؛ چون معلوم نیست پس از این چند شعر دیگر خواهم نوشت و اگر در مجموعه اشعار به مثابه آخرین شعر چاپ نشود این معنا را به خود می‌گیرد که «خستگی» به معنای بی‌قدر شناختن زندگی است و این برداشت نادرست، پیام شعر را بی‌اعتبار خواهد کرد.

شعر را در خواب سروده بودم. بیدار که شدم در خانه تنها بودم و بی‌درنگ نوشتنش را آغاز کردم. متاسفانه حضور بیگاه مزاحمی که «حسنی» نامی را می‌جست و دو بار مرا از کار بازداشت، اثر کودک شریری را به بار آورد که با تیرکمانش سنگی به زبان‌گنجشکی بپراند که هزار گنجشک در آن به سرخوشی آواز سر داده باشند.

درخت ناگهان خاموش ماند و همه چیز پراکنده شد. آنچه بعد توانستم بنویسم حاصل کوشش نومیدانه‌ای است که به کار بستم. هیچ‌کدام از گنجشک‌ها برنگشتند؛ اما آن «شعر اصلی» امیدوارم در لحظۀ مبارک دیگری در را بکوبد. در آن صورت آخرین شعر کارنامۀ شاعری من خواهد بود، و شعر حاضر، ماقبلش.

منبع

بام بلند هم‌چراغی

با آیدا دربارۀ احمد شاملو

سعید پورعظیمی

نشر هرمس

ص 413

در آستانه وصیت نامۀ شاملو است

در آستانه وصیت نامۀ شاملو است

شعر در آستانه

باید اِستاد و فرود آمد
بر آستانِ دری که کوبه ندارد،
چرا که اگر به‌گاه آمده‌باشی دربان به انتظارِ توست و
اگر بی‌گاه
به درکوفتن‌ات پاسخی نمی‌آید.

 

کوتاه است در،
پس آن به که فروتن باشی.
آیینه‌یی نیک‌پرداخته توانی بود
آنجا
تا آراستگی را
پیش از درآمدن
در خود نظری کنی
هرچند که غلغله‌ی آن سوی در زاده‌ی توهمِ توست نه انبوهی‌ِ مهمانان،
که آنجا
تو را
کسی به انتظار نیست.
که آنجا
جنبش شاید،
اما جُنبنده‌یی در کار نیست:
نه ارواح و نه اشباح و نه قدیسانِ کافورینه به کف
نه عفریتانِ آتشین‌گاوسر به مشت
نه شیطانِ بُهتان‌خورده با کلاهِ بوقیِ منگوله‌دارش
نه ملغمه‌ی بی‌قانونِ مطلق‌های مُتنافی. ــ
تنها تو
آنجا موجودیتِ مطلقی،
موجودیتِ محض،
چرا که در غیابِ خود ادامه می‌یابی و غیابت
حضورِ قاطعِ اعجاز است.
گذارت از آستانه‌ی ناگزیر
فروچکیدن قطره‌ قطرانی‌ است در نامتناهی‌ ظلمات:
«ــ دریغا
ای‌کاش ای‌کاش
قضاوتی قضاوتی قضاوتی
درکار درکار درکار
می‌بود!» ــ
شاید اگرت توانِ شنفتن بود
پژواکِ آوازِ فروچکیدنِ خود را در تالارِ خاموشِ کهکشان‌های بی‌خورشیدــ
چون هُرَّستِ آوارِ دریغ
می‌شنیدی:
«ــ کاشکی کاشکی
داوری داوری داوری
درکار درکار درکار درکار…»
اما داوری آن سوی در نشسته است، بی‌ردای شومِ قاضیان.
ذاتش درایت و انصاف
هیأتش زمان. ــ
و خاطره‌ات تا جاودانِ جاویدان در گذرگاهِ ادوار داوری خواهد شد.

 

 

بدرود!
بدرود! (چنین گوید بامدادِ شاعر:)
رقصان می‌گذرم از آستانه‌ی اجبار
شادمانه و شاکر.

 

از بیرون به درون آمدم:
از منظر
به نظّاره به ناظر. ــ
نه به هیأتِ گیاهی نه به هیأتِ پروانه‌یی نه به هیأتِ سنگی نه به هیأتِ برکه‌یی، ــ
من به هیأتِ «ما» زاده شدم
به هیأتِ پُرشکوهِ انسان
تا در بهارِ گیاه به تماشای رنگین‌کمانِ پروانه بنشینم
غرورِ کوه را دریابم و هیبتِ دریا را بشنوم
تا شریطه‌ی خود را بشناسم و جهان را به قدرِ همت و فرصتِ خویش معنا دهم
که کارستانی از این‌دست
از توانِ درخت و پرنده و صخره و آبشار
بیرون است.

 

انسان زاده شدن تجسّدِ وظیفه بود:
توانِ دوست‌داشتن و دوست‌داشته‌شدن
توانِ شنفتن
توانِ دیدن و گفتن
توانِ اندُهگین و شادمان‌شدن
توانِ خندیدن به وسعتِ دل، توانِ گریستن از سُویدای جان
توانِ گردن به غرور برافراشتن در ارتفاعِ شُکوهناکِ فروتنی
توانِ جلیلِ به دوش بردنِ بارِ امانت
و توانِ غمناکِ تحملِ تنهایی
تنهایی
تنهایی
تنهایی عریان.

 

انسان
دشواری وظیفه است.

 

 

دستانِ بسته‌ام آزاد نبود تا هر چشم‌انداز را به جان دربرکشم
هر نغمه و هر چشمه و هر پرنده
هر بَدرِ کامل و هر پَگاهِ دیگر
هر قلّه و هر درخت و هر انسانِ دیگر را.

 

رخصتِ زیستن را دست‌بسته دهان‌بسته گذشتم دست و دهان بسته
گذشتیم
و منظرِ جهان را
تنها
از رخنه‌ی تنگ‌چشمی‌ حصارِ شرارت دیدیم و
اکنون
آنک دَرِ کوتاهِ بی‌کوبه در برابر و
آنک اشارتِ دربانِ منتظر! ــ

 

دالانِ تنگی را که درنوشته‌ام
به وداع
فراپُشت می‌نگرم:

 

فرصت کوتاه بود و سفر جانکاه بود
اما یگانه بود و هیچ کم نداشت.

 

به جان منت پذیرم و حق گزارم!
(چنین گفت بامدادِ خسته.)

 

۲۹ آبانِ ۱۳۷۱

 

منبع

مجموعه آثار احمد شاملو

نشر نگاه

مطالب بیشتر

  1. سلیقۀ سینمایی احمد شاملو
  2. زن در شعر و اندیشۀ شاملو و نزار قبانی
  3. دکلمۀ در ساعت پنج عصر لورکا
  4. ضیاء موحد: شاملو لایق نوبل بود
  5. سخنرانی شاملو دربارۀ تعهد در دانشگاه تبریز
برای افزودن دیدگاه کلیک کنید

یک پاسخ بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

برترین‌ها