وطنی در بی‌وطنی سروده نزار قبانی

وطنی در بی‌وطنی سروده نزار قبانی

سرودهای سرزمین مادری…

تاکنون از «نزار قبانی» مجموعه‌ها و گزیده‌های بسیاری به زبان فارسی ترجمه شده است که همگی دربردارندۀ اشعار عاشقانه شاعر و نوشته‌های تغزلی اوست. او را «شاعر زن و شراب» نامیده‌اند و همین عنوان کافی است تا ذهن خوانندۀ ترجمۀ اشعارش را به سمت‌وسویی بکشاند که در آن تنها سخن از عشق است؛ آن هم عشقی شاعرانه، نازک، شکننده و ملموس که در جریان حیات فردی هر انسانی تجربه می‌شود.

باید به این نکته نیز توجه کرد که عشق در اندیشۀ قبانی، در هیأت انقلابی سترگ رخ می‌نماید که شاعر بر آن است تا از طریق آن، جهان پیرامون خود را که به مجاز «خاک عربش» می‌خواند، دگرگون سازد؛ تعصب‌ها و پلشتی‌ها را از چهرۀ او بزداید و حکومت چشمانی را در تاریخش به رسمیت بشناساند که از آنِ یک «زن» است. از این‌رو، زن در شعر قبانی از قالب یک تمثال زیبا و خواستنی فراتر رفته و در گسترۀ مفاهیمی شکوهمند معنا می‌شود؛ این معنای متوسع چنان است که در سروده‌های بسیاری، تمایزش از سرزمین پاک که همان «مادر اعظم» شاعر است، دشوار می‌نماید. این‌جا دیگر تفاوتی در کار نیست.

در نگاه قبانی زن، به عنوان مبدأ آفرینش و منشأ آفرینش، از دل اسطوره‌ای زاده می‌شود که سرنوشت او و سرزمینش را با هم همراه کرده است. در این چشم‌انداز، او نیز چونان اسطوره مقدس و دست‌نایافتنی است و جغرافیای تن هزاران ساله‌اش، کوه‌ها و دره‌هایی را فرایاد می‌آورد که به واسطۀ استیلای قدرت‌مردان سطحی‌نگر قرن، ساکت و سترون مانده است. از سوی دیگر فراز و فرودهای این سرزمین خاموش و انحناها و بلندی‌هایش، خطوط پیکر زنی را ترسیم می‌نماید که کودکان دبستان باید نقش آن را بر نقشه‌های جغرافیا بیابند و رازهایش را از بر کنند.

در این گزیده هشت شعر از اشعار بلند نزار قبانی که در آن‌ها زن و زمین در هویتی اصیل و مشترک درهم تنیده‌اند، ترجمه شده است. در همۀ این اشعار، قبانی روایتگر عشقی بزرگ و معجزه‌گر است که در دامن اندیشه‌های سیاسی_اجتماعی شاعر می‌بالد، می‌شکوفد و علی‌رغم طعم تلخ حقیقت‌های نهفته در آن، فرداهایی مملو از امید و راستی را برای آیندگان رقم می‌زند.

نسرین شکیبی ممتاز

سئول 2009

این کتاب به مدد نشر افراز، در 96 صفحه، چاپ شده است و بهترین منبع است برای آنان که می‌خواهند با چهرۀ پختۀ شعری نزار قبانی آشنا شوند. چهره‌ای که در او شاعر عشق و جنگ است و زن برای او زبانِ ستودن زمین است، زبانی هرچند زیبا و ظریف اما در خدمت محتوایی فراتر از یک عشق فردی احساساتی. در این گزیده ما با شاعری بااحساس و متعهد آشنا می‌شویم.

دو شعر از این گزیده

1. روزهای عشق و جنگ
2. بلقیس

 

مطالب مرتبط

1. خاطرات پروانه‌ها: گزیده‌ای از اشعار اشرف دالی ترجمه دکتر شکیبی ممتاز
2. بررسی تطبیقی دو اثر از صادق هدایت و یلمار سودربری