زنان افغانستان و مبارزۀ پنهان با طالبان

زنان افغانستان و مبارزۀ پنهان با طالبان

 زنان افغان در کابل و در فضای مجازی با ایجاد باشگاه‌های مخفی کتابخوانی، در برابر طالبان مقاومت می‌کنند. این شبکه‌های پنهانی و آنلاین، امکان مطالعه و تبادل کتاب‌هایی را فراهم کرده‌اند که طالبان آن‌ها را ممنوع کرده است.

فخر (نام مستعار)، فارغ‌التحصیل رشته حقوق که اکنون  ۲۹ ساله است، در سال ۲۰۱۹ به همراه هم‌دانشگاهی‌هایش کتابخانه‌ای ویژه زنان در کابل تأسیس کرده بود. اما با سقوط کابل در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ و بازگشت طالبان به قدرت، او ناچار شد کتابخانه را تعطیل کرده و ۴ هزار جلد کتاب را در مکانی مخفی نگه دارد.

طالبان از زمان بازگشت به قدرت، به‌سرعت و تا حد زیادی حضور زنان را از زندگی عمومی حذف کرده‌اند. دختران از تحصیل بالاتر از کلاس ششم محروم شده‌اند، دانشگاه‌ها و حتی دوره‌های پزشکی برای زنان بسته شده و کتاب‌هایی با برچسب «نامطلوب» از کتابخانه‌های عمومی جمع‌آوری می‌شوند. زنان معترض با خطر بازداشت، شکنجه و خشونت جنسی در زندان‌های طالبان مواجه‌اند.

با وجود این شرایط، فخر و شماری از زنان، باشگاه‌های مخفی کتابخوانی در واتس‌اپ و تلگرام راه‌اندازی کرده‌اند. او نسخه‌های الکترونیکی کتاب‌ها را میان اعضا توزیع می‌کند و گاهی نسخه‌های چاپی را به افرادی که اعتماد کامل دارد، امانت می‌دهد. جلسات حضوری کتابخوانی نیز با احتیاط و تنها با افراد قابل‌اعتماد برگزار می‌شود.

یکی دیگر از اعضا، فهیمه ۱۸ ساله است که پس از تعطیلی مدرسه، به این گروه پیوسته و تاکنون ۳۵ کتاب خوانده است. او با الهام از این تجربه، کتابی با عنوان «راه نور» درباره زندگی دختران افغان زیر سلطه طالبان نوشته است. مرجان، دختر دیگری که پیش از ممنوعیت‌ها قصد داشت وکیل شود، می‌گوید مطالعه در این باشگاه‌ها به او انگیزه مقاومت می‌دهد.

در کنار فعالیت‌های داخلی، زنان افغان در تبعید نیز شبکه‌هایی برای حمایت از دختران در داخل کشور ایجاد کرده‌اند. در آلمان، مریم امواج با همکاری دیگر زنان، حلقه‌های مطالعه‌ای را در تلگرام اداره می‌کند. شهر بانو حیدری، پژوهشگر افغان مقیم بریتانیا، این باشگاه‌ها را شکلی تازه از مقاومت آگاهانه زنان می‌داند: «این نبردی است میان کتاب‌ها و ایده‌ها در برابر تلاش طالبان برای تحمیل ایدئولوژی‌شان.»

با وجود بی‌توجهی جامعه جهانی و تمرکز آن بر بحران‌های دیگر، زنان افغان همچنان در برابر طالبان ایستاده‌اند. فخر می‌گوید: «این راه را ادامه می‌دهم تا روزی که بتوانیم آزادانه کتاب بخوانیم و کتابخانه‌ام را دوباره برای دختران باز کنم.»

منبع: روزنامه ال پائیس (El País)

زنان افغانستان و مبارزۀ پنهان با طالبان