نمایش‌نامه‌ای دربارۀ سعدی: «وقت خوش» نوشتۀ حمید امجد

حمید امجد در این اثر، هم سعدی و هم زمانه او را از سویی از منظر اسناد موجود تاریخی نگاه می‌کند (که البته اسنادِ واقعاً موجود در باره زندگی خود سعدی بسیار کم‌تر از اسناد موجود در باره زمانه اوست) و از سوی دیگر خواه‌ناخواه بازتابی از روزگار معاصر نیز ارائه می‌دهد.

او از حوادثی که در دوره سعدی رخ داده یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: سعدی در زمانه خود به دلیل بحران‌های مختلفی همچون حمله مغول از شرق و جنگ‌های صلیبی در غرب، آشفتگی سیاسی و فروپاشی حکومت سراسری، آسیب‌دیدن مدنیت در هجوم اقوام بیابانگرد، بحران‌های اجتماعی و اقتصادی در اثر اضمحلال تولید (صنعت و کشاورزی) و فلج‌شدن نظام بازرگانی در هنگامه جنگ‌ها و محاصره‌ها و ویرانی‌ها، تهدید هویت ملی و زبان فارسی توسط سلسله‌های کوچک و بزرگ محلی (اغلب ترک و ترکمان)، تاخت‌وتاز قبایل مزدور جنگی و مهاجمان غز و مغول و تاتار، و سلطه تفرقه‌افکنانه خلیفه عباسی و… زندگی دشوار و سفرهای پی‌درپی و دوره‌های آوارگی و اضطراب‌های هستی‌شناختی گوناگونی را تجربه کرد؛ از جنبه‌ای مثل ما که در دوران فعلی، اوج کشتار کرونا را همراه با انواع فشارهای اقتصادی و شدیدترین تحریم‌ها و مواردی از این دست تجربه می‌کنیم. در قرنطینه‌ای که زمستان گذشته در شیراز هنگام تحقیق و نگارش این متن تجربه کردم احساس می‌کردم چندان از زمانه سعدی و چکیده شرایط و اضطراب‌هایی که او تجربه کرد دور نیستیم.

او ادامه می‌دهد: سعدی را چون نمادی از فکر ایرانی در گذار از بحران‌ها و روزگار دشوار می‌دیدم و زمانه‌اش را نمودی از مهلکه‌هایی تاریخی که بارها بر اندیشه و زیست و زبان و فرهنگ ایرانی نازل شده؛ هرچند که خودم در آن مدت از مهر بی‌دریغ و مهمان‌نوازی شیراز بهره می‌بردم همچنان‌که سعدی هم از حوالی پنجاه‌سالگی در بازگشت به موطنش، در سخت‌ترین ادوار، از لطف حضور در این شهر زیبا و مهربان بهره‌مند بود. و به مجموعه این دلایل، جهانِ درون این اثر به نحوی به تجربه دوره ما نیز نزدیک است و نمایشنامه همان‌طور که درباره عصر سعدی است درباره زمانه ما هم می‌تواند باشد؛ هرچند که شاید بتواند سرگذشتی نمونه‌وار از فکر و فرهنگ ایرانی در بی‌زمانیِ رخدادهایی ویرانگر و همیشگی نیز محسوب شود.

منبع: isna

مدیریت

فریادی شو تا باران وگرنه مُرداران... احمد شاملو