چگونه ویتگنشتاین بخوانیم؟

چگونه ویتگنشتاین بخوانیم؟

کتاب «چگونه ویتگنشتاین بخوانیم» نوشته ری‌مانک درواقع مجلدی تازه از مجموعه چگونه بخوانیم است که بر ایده‌ای ساده اما تازه استوار است. هر کتاب این مجموعه به نحوی به خواندن نوشته‌های یک متفکر در محضر استادی کارآشنا می‌ماند. هر نویسنده حدوداً ۱۰ قطعه کوتاه از کارهای متفکری را برمی‌گزیند، سپس موبه‌مو آن را حلاجی می‌کند تا اندیشه‌های محوری‌شان را بازنماید و بدین وسیله درهای ورود به کل یک جهان فکری را به روی خواننده بگشاید. البته کتاب‌ها صرفا کشکول‌‌‌هایی حاوی مشهورترین بندهای آثار یک متفکر یا بزرگترین موفقیت‌های او نیست، بلکه مجموعه‌ای از سرنخ‌ها یا کلیدهایی را به خوانندگان ارائه می‌دهند تا بتوانند خود ادامه راه را بپیمایند و کشف‌های تازه کنند.

لودویک ویتگنشتاین نیز، بنا به توافقی همگانی، یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین فیلسوفان قرن بیستم است. معهذا این توافق در همین‌جا متوقف می‌ماند. مسئله چگونه خواندن او، از همان انتشار نخستین کتابش یعنی «رساله منطقی-فلسفی» در سال ۱۹۲۱ به بعد، باعث بگومگوی فراوانی شده است. هیچ اتفاق نظری وجود ندارد که تراکتاتوس را چگونه باید تفسیر کرد، اثر بعدی‌اش یعنی «پژوهش‌های فلسفی» را چگونه باید خواند، و تا چه اندازه پژوهش‌ها تراکتاتوس را بی‌اعتبار می‌سازد. در این شرایط انتشار کتابی موسوم به چگونه ویتگنشتاین بخوانیم بی‌اندازه اهمیت پیدا می‌کند. 

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «هرچند موضوع نوشته‌های ویتگنشتاین مشابه موضوعات مطرح‌شده از سوی سایر فیلسوفان تحلیلی ـ ماهیت منطق، مرزهای زبان، تحلیل معنا ـ است، اما او این کار را به سبْکی شاعرانه انجام داد؛ همین امر، کار او را از سایر همتایانش متمایز می‌سازد و پرسش از چگونه‌خواندنِ ویتگنشتاین را به پرسشی به‌جا بدل می‌نماید. بنا به استدلال ری مانک، در بُنِ اندیشه‌ی ویتگنشتاین عزمی راسخ برای مقاومت در برابر علم‌گرایی عصر ما و نوعی تأکید بر انسجام و خودسامانیِ اَشکال غیرعلمیِ فهمیدن وجود دارد. ویتگنشتاین تلاش می‌کرد روشن سازد که فهم مورد نظر ما در فلسفه شبیه به فهم ممکنِ ما از یک فرد،‌ یک قطعه موسیقی و یا یک شعر است.»

خود ـ لودویگ ویتگنشتاین ـ نیز در توصیف خود می‌گوید «خلاصه‌ی نگرش من به فلسفه این است: فلسفه باید به صورت اثری منظوم نوشته شود.»

سرفصل‌های کتاب نیز عبارتند از: منطق علم و تجارت، پاک کردن فلسفه در سه کلمه، به تصویر کشیدن جهان، گزاره چیست؟، فلسفه چیست؟، فروپاشی فرم منطقی، فلسفه نوین: رخت کردن ناب‌بودن بلورمانند منطق، بازی‌های زبانی، آیا زبان خصوصی می‌تواند وجود داشته باشد؟، فهم روح نگارش ویتگنشتاین و فهمیدن دیگران، فهمیدن خودمان: شاهد ارزیابی‌ناپذیر. 

این اثر به نوعی گاه‌شمار زندگی ویتگنشتاین هم هست و حتی گزیده نوشته‌های خود ویتگنشتاین که در کتاب نقل می‌شوند و مورد بحث قرار می‌گیرند، عمدتا به ترتیب گاه‌شماری مرتب شده‌اند و نویسنده در لابه‌لای تفسیر خود برخی از جزئیات زندگینامه‌ای را نیز به دست می‌دهد. 

منبع: ایبنا

چگونه ویتگنشتاین بخوانیم؟