نگاهی به حال و هوای اشعار منوچهر آتشی

رضا معتمد به مناسبت سالروز کوچ منوچهر آتشی با بیان اینکه او از شاعران معاصر تراز اول کشور است، اظهار کرد: اگر بخواهیم بعد از نیما ۱۰ چهره شاخص از “شاعران نو” را نام ببریم، بی برو برگرد یکی از آنها منوچهر آتشی است که اکنون به عنوان یک چهره فراملی شناخته می‌شود، به‌طوری که همه فارسی زبانان علاقمند به شعر و ادبیات در خارج از ایران با آثار این شاعر ارتباط دارند.

وی ادامه داد: منوچهر آتشی آگاهانه، علاقه به ارائه‌ی نمادها، عناصر و تصاویر بومی و محلی نشان داده است همین موضوع او را را در بین شاعران معاصر برجسته می‌سازد، به ویژه در شعرهای نخستین این شاعر که همین موضوع از او شاعری صاحب سبک ساخته است.

این شاعر و منقد ادبی در خصوص انتقاد نقدنویسان زمان که شعر آتشی را فاقد جهان‌بینی کافی، روستایی و انزواطلب می‌دانستند، بیان کرد: این نقد در خصوص منوچهر آتشی پذیرفته نیست اگر بخواهیم توجه به عناصر بومی را در شعر منوچهر آتشی نقد کنیم باید برای مثال اخوان ثالث را نیز به دلیل باستان‌گرایی و استفاده از زبان کهن در شعر نقد کنیم. 

معتمد اضافه کرد: تا آخرین روزی که زندگی منوچهر آتشی پایان یافت این شاعر یک لحظه از حرکت باز نایستاد. ضمن آنکه برخی شعرهای آتشی مثل “اسب سفید وحشی” جزء شاهکارهای شعر معاصر است که رنگ و بوی بومی دارد.

وی یادآور شد: رفاقت و معاشرت منوچهر آتشی با بزرگان شعر معاصر، او را به ضرورت تغییر در شیوه شعری، پیگیری شعر معاصر و تغییر زبان واداشت. اگر آتشی در بوشهر محدود می‌شد فرصت ظهور پیدا نمی‌کرد و نمی‌توانست با امکانتی که در شعر معاصر وجود دارد آشنایی پیدا کند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: معاشرت با بزرگان ادبیات جهان، آتشی را تغییر و جهان بزرگ‌تری را پیش روی او قرار داد که توانست متاثر از آن شعر خود را متحول کند.

معتمد اضافه کرد: آتشی شاعری مستقل در زبان شعری بود و شعرهای او را نمی‌توان تحت تاثیر شاعر خاصی خواند، چرا که در شعرهای آتشی چیزهای است که در شعر دیگران نیست همانطور که در آثار دیگر شعرا نیز همین خاصیت وجود دارد.

وی عنوان کرد: همه شاعرهای هم دوره آتشی پیرو قالب شعر نیما هستند اما آتشی از اندیشه دیگران زبان مستقل خود را دارد.

این شاعر و منقد ادبی گفت: وجه اشتراک منوچهر آتشی با شاعران هم دوره خود شاید در شکست‌های سیاسی است. در زندگی شاعران دهه ۴۰ دیدگاه چپ‌گرایانه و نگاه به جهان دو قطبیِ کمونیست، امپریالیسم و رویکرد سوسیالیستی متجلی بوده است.

معتمد گفت: خفقان بعد از کودتای ۲۸ مرداد همه شاعران آن دوره را متاثر کرد اما باز هم همان شکست‌ها در شعر شعرای وقت خود را نشان می‌دهند و بخشی از شعرها را فرهنگِ سیاسی تشکیل می‌دهد. البته شاعری همچون آتشی به همین دلیل هم قابل ارزش‌گذاری است که شعرهای سیاسی‌اش هم بیشتر رنگ و بوی شعر دارد تا شعار.

وی بیان کرد: به مرور زمان دیدگاه هستی‌شناسانه منوچهر آتشی تغییر کرد. ولی تغییر در نگاه سیاسی روبنایی در شعر آتشی جلویی ندارد و او هیچگاه آشکارا به مسائل سیاسی موردی ورود نکرده است اما اندیشه آتشی روز به روز با سنش پخته‌تر شد و تغییراتی در شعر و حتی قالب شعریش ایجاد شد. شعرهای آخرین آتشی بیشتر به سمت جهان بزرگ‌تر و فراملی دارد.

منبع: ایسنا

نگاهی کوتاه به حال و هوای اشعار منوچهر آتشی