با دکتر محمد دهقانی دربارۀ کتابخانۀ مجتبی مینوی
مجتبی مینوی، متولد سال 1281 و متوفی به سال 1355، ادیب، نویسنده، مصحح، مورخ و مترجم ایرانی بود. ماندگاری نام مجتبی مینوی مرهون فعالیت‌های علمی بیشمار اوست که تاکنون هم دانشجویان و محقق رشته‌های مختلف علوم انسانی از آنان بهره می‌برند. تهیه و تنظیم میکروفیلم‌ها از نسخه‌های خطی کتابخانه‌های متعدد ایران و خارج از ایران، عضویت در فرهگستان ادب و هنر، رایزنی فرهنگی ایران در ترکیه، ترجمه برخی از آثار هرتسفلد و آرتور کریستنسن، تصحیح و تحشیه کتاب‌هایی مانند کلیله و دمنه، ویس رامین، نامه تستر، اخلاق ناصری و… تنها گوشه‌ای از فعالیت‌های او در عمر پربرکتش بوده است.
مینوی در سال‌های پیش از مرگش کتابخانه غنی‌اش را وقف بنیاد شاهنامه، که خود نیز در آن مشغول به کار بود، کرد تا محققان بیشتری بتوانند به این کتاب‌ها، نسخه‌های خطی و مجله‌ها دسترسی داشته باشند. به بهانه سالروز درگذشت این استاد زبان و ادب فارسی، گفت‌وگویی با محمد دهقانی، عضو هیئت امنای کتابخانه مجتبی مینوی خواهیم داشت تا از اوضاع فعلی این کتابخانه اطلاع بیشتری کسب کنیم. محمد دهقانی استاد زبان و ادبیات فارسی است و تالیفات متعددی در حوزه تاریخ ادبیات ایران و نقد ادبی دارد.
محمد دهقانی در آغاز درباره تاریخچه این کتابخانه گفت و توضیح داد: «مینوی پیش از مرگش کتاب‌های کتابخانه‌اش را وقف بنیاد شاهنامه کرده بود. هیئت‌امنایی هم برای این کار تشکیل داده بود که افرادی مانند یحیی مهدوی، ایرج افشار و… را شامل می‌شدند تا بر این کار نظارت کنند. بعد از فوت برخی از اعضای این هیئت، کسان دیگری مسئولیت‌دار این کار شدند. هیئت‌امنای فعلی نیز از استادان متعددی تشکیل می‌شود که بنده نیز یکی از اعضای آن هستم.»
دهقانی درباره شیوه اداره کتابخانه مجتبی مینوی در حال حاضر گفت: «بعد از انقلاب که تشکیلات بنیاد شاهنامه تغییر کرد و ذیل پژوهشگاه علوم انسانی قرار گرفت، کتابخانه استاد مینوی نیز از نظر اداری وابسته به پژوهشگاه شد و در حال حاضر یکی از شعبه‌های کتابخانه پژوهشگاه علوم انسانی است. تصمیم‌گیری‌های عمده این وقف همچنان بر عهده هیئت‌امنای این کتابخانه است.
خانوده مجتبی مینوی نظارتی بر کتابخانه ندارند. فرزندان استاد همگی در خارج از ایران زندگی می‌کنند. البته خانواده ایشان مسئولیتی هم در قبال این وقف بر عهده نداشته‌اند.»
از این عضو هیئت‌امنای کتابخانه مجتبی مینوی درباره اهمیت این کتابخانه، کتاب‌های موجود در آن و تعداد آن‌ها پرسیدیم. محمد دهقانی پاسخ داد: «کتاب‌های این کتابخانه نایاب هستند. چه از نظر نسخ خطی و چه از نظر کتاب‌های چاپی این کتابخانه منحصربه‌فرد محسوب می‌شود و باید به آن توجه ویژه‌ای داشت. کتاب‌های کتابخانه مینوی چیزی حدود بیست‌وپنج‌هزار جلد است. در کنار این مسئله باید اشاره کنیم که اهمیت این کتابخانه تنها در منحصربه‌فرد بودن این کتاب‌ها نیست. باید بدانیم بسیاری از این کتاب‌ها یادداشت‌ها و حاشیه‌نویسی‌های مینوی را در خود دارند. این یادداشت‌های انتقادی بر حاشیه کتاب‌ها و نشریات بسیار برای محققان ارزشمند است.»
او درباره این حواشی و چگونگی تدوین آن‌ها توضیح داد: «بخش عمده کار من در این کتابخانه استخراج و تدوین و تنظیم این یادداشت‌ها است. تا کنون سه کتاب از این یادداشت‌ها تنظیم شده و به پژوهشگاه علوم انسانی تحویل داده شده است که امیدوارم منتشر شود.»
سوال دیگر ما درباره چگونگی استفاده از این کتابخانه در حال حاضر بود. دهقانی در پاسخ به سوال «آیا این کتابخانه با اقبال عمومی همراه است» گفت: «متاسفانه در دورانی که کتابخانه به روی مراجعان باز بود، مراجع زیادی نداشتیم.»
او در ادامه توضیح داد: «باید بگویم کتابخانه در حال حاضر دسترسی عمومی ندارد. تصمیم هیئت‌امنا این بود که کتابخانه را موقتا تعطیل کند تا بتوان حواشی مینوی را به طور کامل جمع‌آوری کرد. دلیل دیگر این تعطیلی عکس‌برداری از نسخه‌های خطی و تنظیم فهرست‌ها و انتشار این نسخه‌ها در سایت کتابخانه است. باید توجه داشت که کتاب‌های این کتابخانه در حال حاضر به مثابه سند هستند. سعی ما این است که از این کتاب‌ها عکس‌برداری کنیم و نسخه الکترونیک را در اختیار مراجع قرار دهیم تا به این اسناد آسیبی نرسد. این کار هم هزینه‌بر است و هم زمان‌بر. بنابراین این کتابخانه فعلا دسترسی عمومی ندارد. البته اگر دانشجویانی در این دوره تعطیلی برای کار تحقیقاتی به این کتابخانه نیاز داشته باشند، با تصویب هیئت امنا می‌توانند به کتابخانه مراجعه کنند.»
کتابخانه استاد مینوی در سال 1355 وقف شد و هم‌اکنون در خیابان شریعتی، کوچه استاد مجتبی مینوی قرار دارد و زیر نظر پژوهشگاه علوم انسانی اداره می‌شود.
منبع: ایبنا
مطالب بیشتر
1. سخنان مجتبی مینوی دربارۀ شاهنامه فردوسی
2. نجف دریابندری از نگاه مجتبی مینوی
3. محمد دهقانی: غراب منوچهری و کلاغ آلن پو
4. گفت‌وگو با محمد دهقانی به بهانۀ سفرنامۀ کازانتزاکیس
5. محمد دهقانی: غربت و غرابت نیما
با دکتر محمد دهقانی دربارۀ کتابخانۀ مجتبی مینوی
چگونه از «دادگاه بیست‌وچهار ساعتی ذهن» و «محکومیت‌های مداوم» رها بشویم؟
من فکر می‌کنم هرگز نبوده قلب من این‌گونه گرم و سرخ...
نگاهی به کتاب «خطابه‌های برندگان جایزۀ نوبل ادبیات» ترجمۀ رضا رضایی آیدا گلنسایی: بزرگ‌ترین شاعران…
شبیه به مجتبی مینوی! مرتضی هاشمی‌پور محمد دهقانی، نویسنده و منتقد ادبی را از پویندگان…
نگاهی به آثار نقاش بلژیکی: «جیمز انسور» «جیمز سیدنی ادوارد» که با نام «جیمز انسور»…
جمله‌هایی به یادماندنی از نغمه ثمینی «لباس جایی است که فرهنگ‌ها برای حضور فیزیکی بدن‌ها…