نقد و بررسی کتاب
نگاهی به کتاب روان اسطوهشناسی: فرهنگ روانرنجوریهای اسطوره نوشته دکتر نسرین شکیبی ممتاز
نگاهی به کتاب روان اسطوهشناسی: فرهنگ روانرنجوری اسطوره نوشته دکتر نسرین شکیبی ممتاز
رویکردروانشناسی اسطوره یکی از رویکردهای نقد ادبی نوین است که بیشتر براساس آرای زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ و شاگردان و پیروان ایشان شکل میگیرد و در حوزه داستانهای اسطورهای، افسانههای پریان و روایتهای عامیانه قابلیت و استعداد تحلیلهای قابلِ توجهی از خود نشان داده است.
بنمایهها و زیرساختهای اسطورهای بهویژه مقولههای قهرمان و اعمال قهرمانی و بررسی آنها با دانش روانشناسی نوین پایه و اساس این رویکرد را تشکیل میدهند. مضمون مشترک در این قبیل داستانها پرسش از مفهوم اسطوره، جایگاه آن در روند شکلگیری داستانها و قصهها و رابطهاش با انسان و حیات درونی و روانی اوست. ازاینرو باتوجه به اهمیت و محوریت اسطوره در برخی داستانها میتوان به این نتیجه دست یافت که تحلیل روانکاوانه اسطورهها بسیاری از زوایای پنهان روح بشر را که درک آنها جز از طریق کنکاشهای روانکاوانه میسر نیست، آشکار میسازد. بدین ترتیب روانشناسی با ابزارها و راهکارهای خاص خود، چهره نوینی از اسطورهها، شخصیتها و موقعیتهای اسطورهای را بازمی نماید و به خواننده خود نشان میدهد.
مقدمه
بررسى اسطورهها و توجه به نقش و کارکرد آنها در تبیین ساختارهاى مختلف جوامع بدوى و مدرن مستلزم توجه به اهمیتى است که در نقد آثار ادبى ایفا
میکنند. درواقع دامنه و شمول تفسیر اسطور هاى به نوعى دامنگیر تمامى پدیدههاى طبیعى و بشرى بوده و این نوع تبیین بر همۀ گسترههاى فکرى
بررسى اسطورهها و توجه به نقش و کارکرد آنها در تبیین ساختارهاى مختلف جوامع بدوى و مدرن مستلزم توجه به اهمیتى است که در نقد آثار ادبى ایفا
میکنند. درواقع دامنه و شمول تفسیر اسطور هاى به نوعى دامنگیر تمامى پدیدههاى طبیعى و بشرى بوده و این نوع تبیین بر همۀ گسترههاى فکرى
انسان سایه افکنده است. بررسى و تجزیه و تحلیل اسطوره گذشته از شناخت جهان منوط به بررسى مؤلفهها و پیوند عناصر بیرونى با جهان ناشناختۀ درون انسان و روان اوست.
ادبیات ملل بهمثابۀ بخشى جدای ناپذیر از اسطورهها و وابسته به آنها است؛ لذا تحلیل متون ادبى به واسطۀ اشتقاق ادبیات از اسطوره، نیازمند به کارگیرى آن بخش از، نظریههاى روانشناختى است که در آراى زیگموند فروید، کارل گوستاو یونگ، اتو رانک 3 جوزف کمپبل 4، مرى لوئیز فون فرانتس 5 و… دیده میشود. به عبارت دیگر، اسطورهها بخش مهمى از روایتها، داستانها و قصهها را شامل میشوند و نقشى بنیادین در تولید انواع ادبى دارند. به این سبب میتوان گفت بسیارى از ژانرهاى روایى از اسطوره به ویژه اسطورۀ زندگى قهرمان اشتقاق مییابند.
نورتروپ فراى 6، نقاد مشهور کانادایى در کتاب تحلیل نقد7 چنین اظهار میدارد که نه تنها یک ژانر از ادبیات بلکه تمامى ژانرهاى ادبى از اسطوره به ویژه از اسطورۀ زندگى یک قهرمان اشتقاق یافتهاند. وى میان چرخۀ حیات قهرمان و چرخههاى متنوع دیگرى نظیر چرخۀ سالانۀ فصول، چرخۀ روزانۀ خورشید و چرخۀ شبانۀ خوابیدن و بیدار شدن پیوند برقرار میکند. درحقیقت پیوند میان چرخۀ زندگى قهرمان با چرخۀ فصول میراث فریزر 8 است.
ادبیات ملل بهمثابۀ بخشى جدای ناپذیر از اسطورهها و وابسته به آنها است؛ لذا تحلیل متون ادبى به واسطۀ اشتقاق ادبیات از اسطوره، نیازمند به کارگیرى آن بخش از، نظریههاى روانشناختى است که در آراى زیگموند فروید، کارل گوستاو یونگ، اتو رانک 3 جوزف کمپبل 4، مرى لوئیز فون فرانتس 5 و… دیده میشود. به عبارت دیگر، اسطورهها بخش مهمى از روایتها، داستانها و قصهها را شامل میشوند و نقشى بنیادین در تولید انواع ادبى دارند. به این سبب میتوان گفت بسیارى از ژانرهاى روایى از اسطوره به ویژه اسطورۀ زندگى قهرمان اشتقاق مییابند.
نورتروپ فراى 6، نقاد مشهور کانادایى در کتاب تحلیل نقد7 چنین اظهار میدارد که نه تنها یک ژانر از ادبیات بلکه تمامى ژانرهاى ادبى از اسطوره به ویژه از اسطورۀ زندگى یک قهرمان اشتقاق یافتهاند. وى میان چرخۀ حیات قهرمان و چرخههاى متنوع دیگرى نظیر چرخۀ سالانۀ فصول، چرخۀ روزانۀ خورشید و چرخۀ شبانۀ خوابیدن و بیدار شدن پیوند برقرار میکند. درحقیقت پیوند میان چرخۀ زندگى قهرمان با چرخۀ فصول میراث فریزر 8 است.
نگاهی به کتاب روان اسطوهشناسی: فرهنگ روانرنجوری اسطوره نوشته دکتر نسرین شکیبی ممتاز
مطالب بیشتر
-
لذتِ کتاببازی3 هفته پیش
«کمونیسم رفت ما ماندیم و حتی خندیدیم»: امر سیاسی یعنی امر پیشپاافتاده
-
تحلیل داستان و نمایشنامه1 ماه پیش
هان کانگ و نثر شاعرانهای که با آن به آسیبهای تاریخی میپردازد
-
موسیقی بی کلام1 ماه پیش
چراغی در دست، چراغی در دلام…
-
معرفی کتاب1 ماه پیش
نگاهی به کتاب «قدرتِ سکوت» نوشتۀ سوزان کین
-
لذتِ کتاببازی1 هفته پیش
رمان «بر استخوانهای مردگان» نوشتۀ اُلگا توکارچوک: روایتِ خشمی که فضیلت است
-
سهراب سپهری3 هفته پیش
بریدهای از کتاب «برهنه با زمین» اثر سهراب سپهری
-
موسیقی سنتی1 ماه پیش
پاییز، سنتورنوازی صدف امینی
-
تحلیل داستان و نمایشنامه1 ماه پیش
نگاهی به رمان «توپ» نوشتۀ غلامحسین ساعدی