آناباز سرودۀ سن ژون پرس
1)
سن ژون پرس، شاعر بنام و بزرگ فرانسوی در سال 1887 میلادی به دنیا آمد و در بیستم سپتامبر 1975 درگذشت. سخنان محمدعلی سپانلو شاعر، منتقد و مترجم این کتاب حاوی نکاتی است که برای آشنایی با این اثر ضروری مینماید:
پرس از این نظر حائز اهمیت است که جزو شاعرانی است که جنبه جهانی بودنشان بیشتر از جنبه محلی و ملیشان است. شکسپیر با این که شاعری است انگلیسی اما کاراکتری جهانی به حساب میآید. همان طور دانته، گوته یا سروانتس. این شاعران و نویسندگان در حالی که شخصیتهایی هستند که ملی و محلیاند اما جنبه جهانی دارند و به عبارت دیگر آثاری بشری و بزرگتر از بُعد ملی و محلی خلق کردهاند.
سن ژون پرس از این نظر از معدود شاعران فرانسوی است که این چنین جنبه جهانی دارند. بقیه شاعران فرانسوی با این که از نوابغ شعر فرانسهاند اما بیشتر منطقهایاند تا جهانی. شعر فرانسه بعد از ویکتور هوگو، پرس را به عنوان شاعری جهانی به بشریت معرفی کرد. رمبو شعری اروپایی مینویسد و بودلر با تمام نوآوریهایش شاعری پاریسی است.
صدای پرس از جهانی دیگر میآید و او از چیزی سخن میگوید که ما پیش از آن نشنیدهایم. “پرس” وارد قلمرویی در شعر میشود که پیش از آن نمیدانستیم وجود دارد.
در “هملت” ما با جهانی دیگر مواجهیم. موضوع “هملت” فقط قتل پدر نیست و ما در این اثر با تاریخی پیش بینی نشده رو به رو هستیم. در شعر “پرس” از بازپس گرفتن سرزمینی گفته میشود که ما نمیدانستیم باید پس گرفته شود.
ظرافتهای شعری “پرس” در زبان فرانسه محسوس است و من سعی کردم تا معادلهای مناسب کلمات او را بیابم. شعرهای پرس را به پیشنهاد رضا سید حسینی ترجمه کردم و سعیام بر آن بوده است تا بهترین معادلها را در شعر او انتخاب کنم که قضاوت خوب یا بد بودن آن بر عهده دیگران است.
شعر “پرس” گاه مایه حماسی دارد، گاه تغزلی میشود و گاه خواننده متوجه نمیشود چگونه از رئالیسم به سوررئالیسم میلغزد و این کار را برای ترجمه سخت میکند. “پرس” یک تبعیدی است. او خودش نیز باره به این کلمه اشاره کرده است. بخش زیادی از زندگی این شاعر در تبعید سپری شده است. در شعر “پرس” یکجور وسعت غیر منطقهای بودن وجود دارد و او توانسته است در تبعیدی که داشته تمدنی را به ما معرفی کند که پیش از آن نمیشناختیم.
منبع honaronline
آناباز سرودۀ سن ژون پرس