آثار مکتوب عباس کیارستمی
عده‌ای سینمای کیارستمی را شاعرانه می‌دانند و دلیل این امر را پیوندی می‌دانند که او با ادبیات و شعر و کتاب داشته است. کیارستمی علاوه بر فعالیت در حوزه سینما نویسنده و شاعر نیز بود. در ادامه نگاهی داریم به کتاب‌هایی که کیارستمی نوشته یا کتاب‌هایی که درباره کیارستمی نوشته شد است.
کتاب‌هایی که در آن کیارستمی ابیاتی از شاعران را انتخاب می‌کرد و به شیوه تقطیع خودش آن را در صفحات می‌چید مانند:
«حافظ به روایت کیارستمی» عباس کیارستمی (چاپ اول: ۸۵. چاپ ششم: ۱۳۹۵،انتشارات فرزان روز)
این کتاب، کتابی بود که در زمان انتشار سروصدای زیادی به پا کرد. این اثر، دربرگیرنده ۶۴۷ نیم بیت از ۵۰۰ غزل حافظ است که هر نیم بیت در دو یا سه سطر زیرهم نوشته شده است و این شیوه نوشتار امکان دیگری به شعر حافظ بخشیده است. در این کتاب کیارستمی با سبکی مدرن به برجسته‌سازی برخی از مصرع‌های شعر حافظ پرداخته است که تنوعی در بررسی اشعار حافظ است.
«سعدی از دست خویشتن فریاد» (چاپ اول: ۸۶، چاپ پنجم: ۱۳۹۳، انتشارات نیلوفر)
کیارستمی درباره این کتاب گفته بود: «انتخاب من از آثار سعدی و حافظ بر این اساس بود که مصرع‌های ابیاتی را که سرشار از مفهوم باشند و با بیت یا مصرع قبل و بعد هم ارتباط معنایی نداشته باشند پیدا کرده و به‌صورت مقطع بنویسم تا کمی از با آهنگ ادا کردن آن نیز کاسته شود.» کیارستمی نام این کتاب را از بیت زیر گرفته است:
همه از دست غیر ناله کنند سعدی از دست خویشتن فریاد
«آتش درباد، جزئی از کلیات شمس» (چاپ اول:۹۰ ،انتشارات نظر)
کیارستمی در این کتاب ابیاتی از مولانا را طوری کنار هم چیده بود که به گفته خودش معلوم نباشد قسمتی از آن حذف شده است. او درباره این کتاب گفته بود:
«امیدوارم شما هم وقتی کتاب را می‌خوانید فکر کنید که مولانا این غزل‌ها را دوبیتی یا سه‌بیتی گفته است. نگارش این کتاب ۷ سال طول کشید و امیدوارم کسی به من بگوید این کار را به خوبی انجام داده‌ام؛ چون کار سختی بود.»
آخرین کتاب‌های کیارستمی، دو جلد: «شب عاشقان بی دل» (۱۳۹۴، نشر نظر) و «شب ندارد سر خواب» (۱۳۹۴، نشر نظر) بود که در آنها به گزینش اشعاری در مورد شب، از میان اشعار شاعران کلاسیک و شاعران معاصر پرداخته بود.
«آب» گزیده‌نگری اشعار نیما (چاپ اول ۱۳۹۰، انتشارات نظر)
این کتاب نیز شامل گزیده‌ای از اشعار نیما یوشیج به انتخاب عباس کیارستمی است.
آثار مکتوب عباس کیارستمی
مجموعه شعر:
«باد و برگ» شعر (چاپ اول: ۹۰، چاپ دوم: ۹۲،انتشارات نظر)
کتاب شعر باد و برگ مجموعه اشعار کوتاه کیارستمی است. وی هایکو می‌سرود. هایکوهایی برآمده از دل، لطیف، ریزبینانه و سرشار از عاطفه و احساس.
«همراه با باد» عباس کیارستمی، (سال ۲۰۰۲، انتشارات دانشگاه هاروارد)
مجموعه شعری که به صورت دو زبانه (فارسی و انگلیسی) منتشر شد. ترجمه آن به انگلیسی با همکاری احمد کریمی حکاک و مایکل بیرد صورت گرفت.
« داد از غم تنهایی/ در شعر شاعران کهن و معاصر» (سال ۱۳۹۷، انتشارات نظر)
کارهای آماده سازی، طراحی و اجرای این کتاب در سال ۱۳۹۲ زیر نظر عباس کیارستمی انجام شد. انتشار آن به دلیل تمایل گردآورنده منصور ملکی، برای نگارش مقدمه‌ای از سوی یکی از شاعران معاصر به تعویق افتاد و زمانه فرصت زندگی از هردوی ایشان را دریغ کرد.
بخشی از آثاری که درباره کیارستمی نوشته شده است:
«عباس کیارستمی، فیلمساز رئالیست» اثر ایرج کریمی (سال ۱۳۶۵، انتشارات آهو)
در این کتاب ایرج کریمی به نقد از آثار کیارستمی می‌پردازد و می‌گوید: کیارستمی در سینما به نوعی کشف و شهود معتقد است که در اثر نخواندن و ندیدن به دست می‌آید. حقیقت این است که کیارستمی الفبای سینما را نمی‌دانست و از زمانی که با اقبال منتقدان مسحور شده و جشنواره‌های جهانی مواجه شد، هرگز نخواست یاد بگیرد. او زیرکانه تکنیک را نفی می‌کند تا تشخص هنری خود را در سایه رئالیسم بدوی سینمایی حفظ کند.
«مجموعه مقالات در نقد و معرفی آثارعباس کیارستمی» به کوشش زاون قوکاسیان، (سال ۱۳۷۵، انتشارات دیدار)
این کتاب دربردارنده ۳۶ جستار درباره ۳۶ عکس از فیلم‌های برجسته تاریخ سینمای جهان است. نخستین عکس، از فیلم (سفر به ماه)، محصول ۱۹۰۲ و آخرین آنها (پیروسمانی) تولید ۱۹۷۰ است. کتاب با مقدمه «بابک احمدی» شروع می‌شود.
احمدی در این مقدمه، درباره ارتباط هنر عکس و فیلم بحث کرده است. پس از مقدمه احمدی، در پیش گفتار نویسنده آمده است که او در آن، درباره‌ی مضمون کتاب، نحوه شاخص شدن یک عکس برای فیلم و تقسیم‌بندی‌هایش در زمینه‌ی عکس فیلم صحبت کرده و جستارهای خود را به عنوان «نظرهای شخصی اعلام کرده است.
آثار مکتوب عباس کیارستمی
«طرحی از دوست» اثر محمد شعبانی پیرپشته، (سال۱۳۷۶. انتشارات)
نگاهی به زندگی و آثار فیلمساز ان‍دی‍ش‍م‍ن‍د عباس کیارستمی است. در این کتاب پس از معرفی نئورئالیسم در سینما در خلال چند گفت‌وگو به نئورئالیسم خاص کیارستمی که شهرتی بسزا درسینما یافته، اشاره شده است. همچنین در این کتاب به سخنان بزرگان در مورد کیارستمی و حضور و جوایز و فیلم‌های او در جشنواره‌های سینمایی پرداخته شده است.
آثار مکتوب عباس کیارستمی
«عباس کیارستمیَ» اثر عباس بهارلو، (۱۳۹۶، انتشارات قطره)
پیش از این، این کتاب در سال ۱۳۷۹ توسط نشر موسسه فرهنگی هنری نوروزهنر منتشر شد و شامل فیلم‌هایی بود که کیارستمی تا آن زمان ساخته بود. چاپ جدید این کتاب به زندگی، نحوه تفکر و فیلم‌شناسی کیارستمی و فیلم‌هایش تا زمان چاپ کتاب پرداخته است.
«سینمای خرد» بررسی سینمای کیارستمی با تریلوژی، اثر ابوالفضل توسلی، (۱۳۹۰، انتشارت شلفین)
این کتاب در بیست فصل تدوین شده است که در تعدادی از این فصول مضامینِ مختلف در فیلم‌های کیارستمی از قبیل طبیعت، راه، آسمان، زنان، کودکان و ارتباطشان با نحوه حضور این عناصر در ادبیات و شعر فارسی بررسی می‌شوند و همچنین در فصل‌هایی دیگر، فیلم برداری، صداگذاری، بازیگری و دیگر عناصر تکنیکیِ فیلم‌های این فیلمساز بررسی می‌شوند.
«فیلم کوتاهی درباره دیگران» محسن آزرم، چاپ دوم:۱۳۹۲، انتشارات چشمه)
مکالمه با ژان‌کلود کری‌یر درباره سینما و مکالمه با عباس کیارستمی درباره ژان‌کلودکاری‌یر
«عباس کیارستمی و درس‌هایی از سینما» محمودرضا ثانی، (چاپ اول: ۱۳۹۲.انتشارات معین)
این کتاب روایتی از کارگاه فیلم‌سازی کیارستمی در دنیا است. عباس کیارستمی طی سفری به اسپانیا برای دریافت نشان «ابن عربی» ورک‌شاپی برای ۳۵ دانشجو از سراسر جهان برگزار کرد. ثانی به عنوان یک مستندساز در این ورک‌شاپ حضور داشت و این کتاب حاصل شرکت او در این دوره است. ژان کلود کاری‌یر فیلم‌نامه نویس و بازیگر فرانسوی مقدمه‌ای بر این کتاب نوشته است. قسمتی از این مقدمه آورده: عباس کیارستمی تنها سینماگری است که می‌تواند درس سینما بدهد اما خود درسی نگرفته است. او همچنین معتقد است نخستین درسی که باید از کیارستمی بیاموزیم این است که هرگز نمی توانیم فیلم هایی را که او ساخته است، بسازیم.
«واقعیت‌نمایی و بداهت» تأویل‌های ژان لوک نانسی از سینمای کیارستمی، ترجمه منوچهر دین‌پرست، (سال ۱۳۹۴. انتشارات کتاب پارسه)
در این کتاب مولف سعی کرده تا به تبیین تأویل‌های فلسفی در سینمای کیارستمی بر پایه آراء فلسفی ژان لوک نانسی و بر پایه مفهوم‌های «بداهت»، «ذات واقع» و «نگاه و تصویر» و در انتها «معنای زندگی» بپردازد. همچنین مولف سعی کرده در این کتاب به بررسی لایه‌های فلسفی سینمای کیارستمی و تأویل‌های آن بر اساس روش و متد نانسی و امکان‌پذیری فلسفه سینما بر اساس آراء و اندیشه‌های موجود در سینمای ایران بپردازد.
«خانه‌ای با شیروانی قرمز» گفت‌وگو با عباس کیارستمی و آیدین آغداشلو، مرجان صائبی، (سال۱۳۹۵، نشر ثالث )
«سینمای عباس کیارستمی» روبرت صافاریان، نشر (۱۳۹۵، انتشارات روزنه)
صافاریان در این اثر که در سه بخش تدوین شده به بررسی نزدیک چهاردهه فعالیت فیلم‌سازی عباس کیارستمی پرداخته است. بخش نخست کتاب به فعالیت‌های این فیلمساز نام‌آشنای ایرانی در دوره پیش از انقلاب اختصاص داشته و در آن دو فیلم مسافر و گزارش مورد بررسی قرارگرفته است.
نویسنده در بخش دوم که به دوره‌ی انقلاب تا اوایل دهه‌ی هشتاد تعلق دارد، به آثار موفق کیارستمی در جشنواره‌های جهانی تحت عنوان عمومی چهارگانه «زندگی ادامه دارد» پرداخته و در بخش سوم که شامل دهه هشتاد تا امروز است، کارهای تجربی‌تر او مانند ده و شیرین و همین طور فیلم‌هایی که در خارج از کشور ساخته مانند کپی برابراصل، بررسی کرده است. در صفحات پایانی به عنوان جمع‌بندی شخصیت هنری و سینمایی کیارستمی به عنوان پست مدرنیستی سنت‌گرا معرفی شده است.
«سر کلاس با کیارستمی» پال کرونین، ترجمه سهراب مهدوی، ( سال۱۳۹۵، انتشارات نظر)
کتاب سر کلاس با کیارستمی، چکیده‌ای از کارگاه‌هایی‌ست که او در سراسر جهان برگزار کرده‌است. کلاس‌ها و کارگاه‌هایی که هنرجویان زیادی را هدایت کرده و از بین‌شان فیلم‌سازان قابلی را به هنر جهانی عرضه داشته است. کتابی که نه مصاحبه است، نه دستورالعمل برای فیلم‌سازی، نه پژوهشی در مورد سینمای ایران و نه فیلم‌شناسی عباس کیارستمی. این کتاب در حقیقت جهان‌بینی، دانش، نگاه ظریف و همان جهان و دیدگاه شاعرانه‌ی او را به خواننده نشان می‌دهد.
«گفت‌وگو با عباس کیارستمی» مهدی مظفری ساوجی، (سال۱۳۹۵، انتشارات آبان)
شامل روزنگاشت‌های مهدی مظفری ساوجی از همنشینی‌اش با کیارستمی است، بخشی نیز به کتاب‌شناسی و فیلم‌شناسی و آثار و جوایز کیارستمی اختصاص دارد. همچنین بخشی نیز گفت‌وگو بین آنها است.این گفت‌وگو شامل ناگفته‌ها کیارستمی از روزگاری که آن را سپری کرد و روایتی است از زندگی و آثار او.این کتاب مجموعه از کتاب های دیگر است که به‌صورت پراکنده در اینجا جمع‌آوری شده است.
«عباس کیارستمی» اثر جاناتان رزنبام، مهرناز سعید وفا، ترجمه یحیی نطنزی.(سال ۱۳۹۶، نشر چشمه)
کتاب جاناتان‌رزنبام و مهرنازسعیدوفا دستاورد کامل و قابل اعتنایی محسوب می‌شود زیرا: علاوه بر مرور ویژگی‌های تحسین برانگیز کیارستمی، موقعیت او را به عنوان یک هنرمند بین‌المللی بررسی می‌کند و سراغ مسیری می‌رود که کیارستمی درآن از یک فیلمساز حاشیه‌نشین و کارگردان فیلم‌های «کانونی» به جایگاهی رسید که بزرگان سینمای جهان تحسینش کردند و فیلم‌سازان زیادی تحت تأثیرش قرار گرفتند.
در ابتدای این کتاب جاناتان‌رزنبام و مهرنازسعیدوفا مقاله‌های مفصل و مجزایی با تمرکز بر کارنامه کیارستمی نوشته‌اند و در ادامه با مکالمه‌ای دونفره دیدگاه‌های یکدیگر را بررسی و نقد کرده‌اند. بخش جذاب‌تر این کتاب به مکالمه آنها با کیارستمی اختصاص دارد، به جامع‌تر شدن مباحث کتاب کمک زیادی کرده است.
آثار مکتوب عباس کیارستمی
«کیارستمی، پشت وروی واقعیت» اثر یوسف اسحاق‌پور، ترجمه محمدرضا شیخی.(سال۱۳۹۷، انتشارات شورآفرین)
برخی کیارستمی را وارث نئورئالیسم و موسیلینی خوانده‌اند این کتاب درباب مخالفت با همین ایده پذیرفته شده رایج است.در این کتاب یوسف اسحاق‌پور به صورت مستدل ایده‌هایی در باب بازخوانی مجدد سینمای کیارستمی ارائه می‌کند که برای دیدن دوباره فیلم‌های کیارستمی بسیار راهگشاست.
(منبع:farhangemrooz)
مطالب بیشتر
من فکر می‌کنم هرگز نبوده قلب من این‌گونه گرم و سرخ...
نگاهی به کتاب «خطابه‌های برندگان جایزۀ نوبل ادبیات» ترجمۀ رضا رضایی آیدا گلنسایی: بزرگ‌ترین شاعران…
شبیه به مجتبی مینوی! مرتضی هاشمی‌پور محمد دهقانی، نویسنده و منتقد ادبی را از پویندگان…
نگاهی به آثار نقاش بلژیکی: «جیمز انسور» «جیمز سیدنی ادوارد» که با نام «جیمز انسور»…
جمله‌هایی به یادماندنی از نغمه ثمینی «لباس جایی است که فرهنگ‌ها برای حضور فیزیکی بدن‌ها…
«صید ماهی بزرگ» نوشتۀ دیوید لینچ: روایت شیرجه به آب‌هایِ اعماق آیدا گلنسایی: در کتاب…